Het echte gevaar voor de rechtsstaat zit niet aan de universiteit

Het echte gevaar voor de rechtsstaat zit niet aan de universiteit

‘Onze democratische rechtsstaat staat onder druk.’ Dat zei minister Dilan Yesilgöz-Zegerius vorige week tijdens haar H.J. Schoo-lezing, een jaarlijkse lezing vernoemd naar een voormalige hoofdredacteur van Elsevier. Daarbij wees ze zowel naar ‘wokisten’ op universiteiten, als naar extreemrechts.

Het is een klassieke VVD-truc: links en extreemrechts een veeg uit de pan geven om jezelf ondanks je rechtse beleid te marketen als een middenpartij. Waar de ene groep in de Verenigde Staten bijna een staatsgreep pleegde, komen de wokies voorlopig niet verder dan het voeren van discussies die sommige mensen niet plezierig vinden.

Al deze groepen op een hoop gooien is zo belachelijk, en al zo goed weerlegd, dat ik niet in herhaling zal vallen. Daarvoor is het debat over de democratische rechtsstaat te belangrijk. Het is namelijk niet alleen extreemrechts dat de rechtsstaat bedreigt.

Ook de afgelopen twaalf jaar dat Mark Rutte dit land leidde, heeft de rechtsstaat het zwaar te verduren gehad. In steeds meer gevallen probeert de overheid zich te onttrekken aan de regels die voor iedereen in dit land gelden. De recente asieldeal – alle experts zijn het er inmiddels over eens dat die deal in strijd is met het vreemdelingenrecht – is het laatste voorbeeld in een reeks.

Het stikstofdossier is op dit moment misschien wel het meest nijpende. Die crisis is namelijk ontstaan doordat het tweede kabinet Rutte besloot om te kiezen voor het Programma Aanpak Stikstof, terwijl alle experts meldden dat dit niet in lijn was met Europees recht. De reactie van het kabinet, nadat de rechter het programma afwees, was typerend. Minister Cora van Nieuwenhuizen van Verkeer & Waterstaat was niet van plan om naar de rechter te luisteren en vroeg zich af of er niet ‘toch nog een list te verzinnen is’.

De grootste schending van de democratische rechtsstaat in Nederland is echter het toeslagenschandaal, waarbij mensen die kleine fouten maakten bij de aanvraag van de toeslag te boek kwamen te staan als zware fraudeurs. Mensen met een tweede nationaliteit of een niet-Nederlandse afkomst werden bovendien extra hard aangepakt. Bezwaarschriften werden categoraal afgewezen, zonder duidelijke bewijsvoering.

Het is te hopen dat het inmiddels schoolvoorbeelden zijn bij elk college staatsrecht waarin de democratische rechtsstaat wordt besproken.

Begin dit jaar, toen het kabinet gepresenteerd werd, was er veel te doen over Yesilgöz die als eerste niet-jurist ooit minister van Justitie zou worden. Ze is daar nooit serieus op ingegaan, maar een lesje staatsrecht zou de minister geen kwaad doen. Dan kan ze meteen zien dat het echte gevaar voor de rechtsstaat niet aan de universiteit zit.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.