Gefascineerd door oud geld: zorgelijke ontwikkeling of onschuldig fenomeen?

Tennisbanen, oldtimers, landhuizen en een fascinatie voor de kledingkasten van prinses Diana en John F. Kennedy. Er is een nieuwe trend zichtbaar op sociale media: de adellijke en aristocratische leef- en kledingstijl is in de mode. Is hier sprake van verheerlijking van het kolonialisme of is het een onschuldig fenomeen? Univers vroeg het aan universitair hoofddocent Digital Culture, Tom Van Hout.

Filmpjes waarin je de zogenoemde ‘old money aesthetic look’ kan nabootsen, schieten als paddenstoelen uit de grond. In deze video’s zijn mensen van gegoede komaf – het oude geld – de belangrijkste inspiratiebron. Hun kledingstijl, sporten, vakantiebestemmingen en namen worden massaal verheerlijkt. Influencers leggen aan hun volgers uit hoe het volgens de oude en chique stempel nu eigenlijk ‘heurt’: kleed je als John F. Kennedy, gedraag je als prinses Diana, ga op vakantie naar Saint-Tropez en voel je verheven als je de voornaam Eloise of Alexander draagt. De inspiratiefilmpjes zijn mateloos populair want de video’s zijn alleen op TikTok al miljarden keren bekeken.

Ook polderkakker Jort Kelder lijkt met een nieuwe populariteitsopmars bezig te zijn. Samen met medekakker Yvo van Regteren Altena bespreekt hij iedere twee weken in zijn podcast ‘De Snobcast’ de juiste etiquette, tradities, het grauwe heden en nostalgische verleden. De afleveringen dragen titels als: ‘zeveren over zegelringen’ en ‘klappertandende kasteelheren’. De ironische en humoristische ondertoon is overduidelijk aanwezig en toch druipt de verheelijking voor de oude elite er vanaf. Zo draagt Van Regteren Altena een horloge met leren bandje waar slechts één gaatje inzit. Waarom? Het is natuurlijk op maat gemaakt, precies zoals het volgens de juiste gebruiken hoort.

Old money aesthetic look: Zorgelijke ontwikkeling?

Ondanks de populariteit en de humoristische weerklank, zijn er ook steeds meer zorgen over deze opkomende trend. De reden? Volgens critici is de adellijke en aristocratische leef- en kledingstijl onlosmakelijk verbonden met de manier waarop deze families in het verleden hun geld verdienden. Dankzij kolonialisme, slavernij, uitbuiting van arbeiders en vaak oneerlijke zakendeals bouwden zij hun familiekapitaal op. Daarnaast waren deze families zo invloedrijk dat zij hun vermogen inzetten om wetten en regelgeving in hun voordeel te laten werken.

Een ander kritisch geluid richt zich vooral op het exclusieve karakter van oud geldfamilies. Mensen van kleur, mensen met een lagere sociaaleconomische achtergrond en mensen die zelfstandig hun eigen kapitaal opbouwen, krijgen geen voet tussen de elitaire deur. De vraag die critici zich dan ook hardop stellen: moeten we een voorbeeld willen nemen aan deze families?

@oldmoneyaddicted #oldmoney #oldmoneyaesthetic #oldmoneylifestyle #oldmoneyoutfits #oldmoneyisbetter #oldmoneyfamily #oldmoneyvibes #oldmoneystyle ♬ not allowed but its the best part – ruby 😵‍💫

Om die vraag te kunnen beantwoorden, is het volgens Tom Van Hout, universitair hoofddocent Digital Culture aan Tilburg University, belangrijk om te weten waar de fascinatie voor de rijken vandaan komt. Hij legt uit dat verwondering over de levensstijl van de rich-and-famous van alle tijden is: “Er zijn al decennialang programma’s op de televisie die het leven van de rijken in beeld brengen. Denk bijvoorbeeld aan televisieprogramma’s zoals ‘Hoe heurt het eigenlijk’, ‘Gooische Vrouwen’ en ‘Echte Gooische Moeders’. Gewone burgers kunnen zich het moeilijk voorstellen om in landhuizen te wonen en adellijke titels te dragen. Hierdoor is het leven van de rijken voor veel mensen fascinerend.”

Fascinatie voor het oude geld

Van Hout legt uit dat deze fascinatie samenhangt met een vorm van escapisme: “In onzekere tijden zoekt de mens graag troost in nostalgie. Vintage foto’s van rijke mensen uit de vorige eeuw en ook vermakelijke televisieprogramma’s en podcasts over elitaire gebruiken vervullen deze behoefte. Het is dan ook logisch dat juist nu – in tijden van corona, energiecrisis, woningcrisis en klimaatcrisis – deze trend (opnieuw) opduikt.”

De fascinatie voor oud geld is volgens hem dan ook geen zorgwekkende ontwikkeling: “In door nostalgie gedreven televisieprogramma’s, podcasts en TikTok-video’s staan politieke kwesties zoals het koloniale verleden niet centraal. Wanneer de kijker of luisteraar zich dus verwondert over de kleding- en levensstijl van de rijken, verheerlijkt deze niet noodzakelijk de donkere bladzijden van het opgebouwde familiekapitaal. En hoewel de ‘old money aesthetic look’ verband houdt met het kolonialisme, houdt een TikTokker de raciale ongelijkheid niet in stand wanneer deze een vintagefoto leuk vindt of deelt.”

Volgens Van Hout is het juist hoopgevend dat deze nieuwe TikTok-trend dergelijke vragen opwerpt: “Het is belangrijk dat we ons bewust zijn van de zwarte bladzijden uit het koloniale verleden. Ook hoeven we er geen geheim van te maken dat het kapitalisme, zowel toen als nu, hand-in-hand gaat met uitbuiting, oneerlijke zakendeals en uitsluiting. Dat dit onderwerp opnieuw ter sprake komt dankzij een TikTok-trend is een stap vooruit.”

_Advertentie.