Cyrille Fijnaut: ‘De opkomst van de drugsindustrie is tomeloos onderschat’

Wietplantages, liquidaties en bedreigingen. Drugscriminaliteit in Nederland is groot geworden. Criminoloog Cyrille Fijnaut voorspelde die groei een halve eeuw geleden al. Politie en justitie moeten weer een vuist maken, betoogt hij in de nieuwe aflevering van Univers Audio.

Nederland is een drugsland. Er gaan miljarden euro’s in om en het geweld dat erbij komt kijken neemt steeds extremere vormen aan. Dat is wel eens anders geweest, weet Cyrille Fijnaut. De oud-politieman en emeritus hoogleraar criminologie heeft de Nederlandse drugswereld groot zien worden.

Nog maar zo’n vijftig jaar geleden was drugsgebruik een verschijnsel in de marge. In Tilburg liepen er zo’n 400 drugsgebruikers rond, blikt Fijnaut terug in de nieuwste aflevering van Univers Audio. Ze namen ‘hasjiesj en amfetamine’. Het leek nog onschuldig, maar de eerste contouren van een nieuwe realiteit waren al waarneembaar.

Verslavende middelen van eigen bodem

Fijnaut zag ‘de opkomst van een drugsindustrietje. Lieden die daarin probeerden groot te worden.’ Daarover schreef hij in 1973 een onderzoeksrapport. De conclusie: het was allemaal nog kleinschalig, maar de burgemeester moest er toch rekening mee houden ‘dat er problemen ontstaan in de hoek van de georganiseerde misdaad. Het kan groter worden dan je denkt.’

En zo geschiedde. Tijdens zijn academische loopbaan zag Fijnaut dat de dingen begonnen te kantelen. Eerst werden drugs als hasj maar ook cocaïne en heroïne nog vooral uit het buitenland gehaald. Geleidelijk aan werd Nederland ook een productieland met verslavende middelen van eigen bodem.

Drugscriminelen zetten steeds vaker hun hoofdkwartier in Nederland op, voor een belangrijk deel in Noord-Brabant. Een ‘paar plantjes thuis’ werden ‘plantages’, en mensen werden bij elkaar gebracht die konden ‘kokkerelen’, ‘ketels konden bouwen’, of ‘iets wisten van het omleiden van het stroomnet’.

Met de toegenomen belangen in de drugsindustrie, nam ook het geweld een vlucht. Ramkraken, liquidaties en afrekeningen kwamen op. ‘Geweld dat er eerst niet was, ook tegen derden die niet mee wilden werken’, zegt Fijnaut. Er waren ‘ernstige bedreigingen tegen officieren van justitie en politiemensen.’ Dat terwijl de politie er lange tijd ‘zwak voorstond’, na ‘onbezonnen’ reorganisaties die de slagkracht hadden aangetast. Fijnaut: ‘Met wijkagenten kun je geen zware misdaad bestrijden’.

Grootschalige drugshandel

De opkomst van de drugsindustrie is tomeloos onderschat, luidt Fijnauts conclusie. En de balans is nog altijd zoek. Aan het begin van deze eeuw wisten politie en bestuurders weer een vuist te maken. Er kwamen meer bevoegdheden, de recherche werd versterkt en de drugswereld werd wat meer onder controle gehouden.

Toch maakt de emeritus hoogleraar criminologie zich geen illusies. Er is nog een hoop werk en inzet nodig om criminele netwerken te bestrijden. Schietpartijen en grootschalige drugshandel zijn aan de orde van de dag, ook in Noord-Brabant. ‘Als je zo in de stad kijkt, merk je er weinig van. Dat wil niet zeggen dat het er niet is. Het is ook altijd weer prijs in Tilburg.’

Wil je meer weten over de opkomst van drugscriminaliteit in Nederland en hoe politie en justitie die groei probeerden tegen te gaan? Beluister de podcast met Cyrille Fijnaut: