Wel of geen uitnodiging voor een sollicitatiegesprek? Het kan aan je naam liggen

Een manager die iemand niet uitnodigt voor een sollicitatiegesprek? Soms ligt dat aan een slecht voorgevoel bij iemands naam. ‘Computers kunnen voorspellen welke associaties mensen hebben bij namen en klanken’, legt voormalig student data science Aron Joosse uit in zijn masterscriptie.

Waar kwam de inspiratie voor jouw masterscriptie vandaan?

‘Ik ging naar een exameninzage van een vak. Omdat ik voor dit vak een goed cijfer had behaald, vroeg de docent of ik mijn scriptie onder zijn begeleiding wilde schrijven. Dat wilde ik graag doen. Hij stuurde me vervolgens literatuur van onderwerpen waarmee hij zich bezighield, waaronder ‘sound symbolism’ (klanksymboliek, red.).

‘Zelf heb ik affiniteit met taal en cultuur en leer daar graag meer over in mijn vrije tijd. De keuze om een scriptie te schrijven over taal, taalassociaties en algoritmes was dan ook snel gemaakt.’

Waar gaat je scriptie over?

‘In mijn scriptie onderzoek ik klanksymboliek. Ik bekijk welke associaties mensen hebben bij bepaalde klanken in namen en woorden. Een interessant onderzoeksgebied want klanken in namen en woorden beïnvloeden keuzes van mensen. Denk bijvoorbeeld aan een manager die iemand niet uitnodigt voor een sollicitatiegesprek omdat hij een slecht voorgevoel heeft bij een bepaalde naam. Dat is heel treurig, want dat onderbuikgevoel hoeft niet te kloppen.

‘In mijn scriptie bevraag ik geen mensen, maar kijk ik of computers kunnen raden welke associaties mensen hebben bij namen en woorden. Ik maak gebruik van algoritmes. Op die manier kun je heel snel te weten komen welke associatie mensen hebben bij een bepaald woord.’

Hoe heb je dat aangepakt?

‘Ik modeleer hoe mensen tegen bepaalde namen aankijken: vinden mensen een bepaalde naam mannelijk of juist vrouwelijk klinken? Associëren ze een naam met een bepaalde leeftijdscategorie? Klinkt deze kwaadaardig of lief?

‘Neem bijvoorbeeld de nepnamen Brazarogh en Liselia. Wanneer je aan mensen vraagt welke naam past bij een monster en welke naam past bij een klein meisje, zal de grootste groep mensen Brazarogh verbinden aan het monster en Liselia aan het kleine meisje. Beide namen zijn verzonnen. Het is zeer onwaarschijnlijk dat iemand ze kent. Toch delen de meeste mensen dezelfde connotaties. Dat kan worden verklaard door klanksymboliek.’

Wat is de uitkomst van jouw onderzoek?

‘De resultaten laten zien dat algoritmes verrassend goed kunnen voorspellen welke associaties mensen hebben bij namen en woorden. In mijn onderzoek maakte ik gebruik van het algoritme ‘FastText’. Dit algoritme maakt deel uit van een familie van algoritmes die kunnen leren wat een woord betekent, door te kijken naar de context van een zin waarin het woord voorkomt. Denk bijvoorbeeld aan koffie. Zinnen waarin het woord ‘koffie’ voorkomt, bevatten ook vaak woorden als ochtend, drankje, heet en cafeïne.

‘Je zou hetzelfde kunnen doen voor ‘bier’, dat vaak wordt geassocieerd met avond, drank, koud en alcohol. Door een grote hoeveelheid tekstbestanden te analyseren legt de computer een hoop verbanden. Hierdoor begrijpt het dat bier en koffie verwant zijn, aangezien beide een associatie hebben met het woord ‘drinken’. Maar het weet ook dat ze niet hetzelfde zijn: de tijdstippen en temperaturen zijn anders.

‘Deze informatie is superhandig. In de toekomst kan men algoritmes gebruiken om vooroordelen in (online) communicatie te herkennen en voorspellen. Dit type onderzoek staat nog wel in de kinderschoenen en wordt op dit moment nog niet gebruikt. Daarnaast kunnen auteurs en scenarioschrijvers algoritmes inzetten om namen te bedenken die goed passen bij hun personages.

‘Tot slot kunnen bedrijven algoritmes gebruiken om merknamen te creëren die goed passen bij hun producten en diensten. Op die manier kunnen ze voorkomen dat de associatie die de naam van een product oproept niet aansluit bij de daadwerkelijke beleving.’

Heb je nog een tip voor aanstaande scriptieschrijvers?

‘Neem voordat je begint met het uitwerken van je scriptie de tijd om de literatuur van je onderwerp te verkennen. Dat maakt het veel makkelijker. Als je vanaf het eerste moment al begrijpt in wat voor soort onderzoeksveld je scriptie zich begeeft, behoud je makkelijker het overzicht. Vraag je scriptiebegeleider dus om literatuurtips.’

_Advertentie.