Tilburgse wetenschappers bij blokkade A12: ‘Stop met de subsidies op fossiele brandstoffen’

De campus af, de snelweg op. Ook Tilburgse hoogleraren namen deel aan de blokkade van de A12 door Extinction Rebellion. Want de tijd dringt. ‘Ik wil een signaal afgeven: dit kan zo niet langer.’

Wetenschappers en waterkanonnen. Een combinatie die niet vaak voorkomt. Toch weten Juliette Schaafsma, Marjolijn Antheunis en Reyer Gerlagh inmiddels hoe het voelt om natgespoten te worden door de politie. ‘Het waterkanon stond niet op standje hooligan hoor, maar wel harder dan de benevelstand,’ laat Antheunis weten, hoogleraar Communicatie en Technologie. ‘Ik vond het intimiderend.’

Voor Gerlagh was het de eerste keer, Schaafsma en Antheunis deden al één keer eerder mee aan een protest van Extinction Rebellion. De reden dat de Tilburgse wetenschappers zaterdag neerploften op het asfalt van de A12, samen met duizenden andere demonstranten? Simpel: de maat is vol.

Schaafsma, hoogleraar aan de Tilburg School of Humanities and Digital Sciences, vindt dat het gevoel van urgentie ontbreekt als het gaat om klimaatverandering. ‘Die zal een enorme impact hebben op toekomstige generaties en op mensen in kwetsbare posities. We moeten nu handelen. Daarom wil ik als wetenschapper graag een signaal afgeven: dit kan zo niet langer.’

Naar een fossielvrije maatschappij

Alle drie de wetenschappers zijn het erover eens dat een stop op fossiele subsidies noodzakelijk is. Nederland steunt de fossiele industrie nog altijd met miljarden euro’s. Samen met een stop moet er een helder en integraal beleid komen voor de transitie naar klimaatneutrale energie. Antheunis: ‘Je kunt als burger van alles doen om klimaatverandering tegen te gaan: plantaardig eten, met de trein reizen, noem maar op. En natuurlijk helpt dat een beetje. Maar zolang bedrijven en overheden niet voluit meedoen, blijft die individuele bijdrage een druppel op de gloeiende plaat.’

Klimaateconoom en IPCC-redacteur Reyer Gerlagh hekelt de Januskop van de Nederlandse politiek. ‘De politiek hanteert een agenda van bewuste ambiguïteit. Aan de ene kant zeggen ze: we doen aan klimaatbeleid en klimaattransitie, we willen groen zijn. Tegelijk zeggen ze tegen de fossiele bedrijven: maak je niet te veel zorgen, wij compenseren jullie wel voor de onkosten.’ 

Die dubbelzijdigheid helpt niet. Nederland moet volgens Gerlagh zo snel mogelijk naar een fossielvrije maatschappij. ‘Het doel is niet: vriendjes blijven met de industrie. Het doel is: zo snel mogelijk klimaatneutraal worden.’ De eis van Extinction Rebellion, stop met de subsidies op fossiele brandstoffen, is volgens de klimaateconoom daarom ook goed geformuleerd. ‘Direct stoppen met fossiele brandstoffen, dat is praktisch gezien moeilijk. Maar stop met de subsidies en je dwingt fossiele bedrijven om op een creatieve manier met alternatieven te komen.’

Geweldloos demonstreren

Bij de blokkade zijn meer dan 1.500 demonstranten opgepakt, nadat er langdurig met het waterkanon werd gespoten. Toch hebben de wetenschappers de sfeer tijdens de demonstratie als gemoedelijk ervaren. Met dank aan organisator Extinction Rebellion, die de deelnemers volgens Schaafsma goed heeft voorbereid. ‘Het is een geweldloze demonstratie, dat is voor mij heel belangrijk. Daardoor hangt er een vriendelijke, positieve sfeer. Het frame dat op de demonstranten wordt geplakt, dat het ordeverstoorders zijn die je hard moet aanpakken, vind ik daarom misleidend.’

Ook Antheunis spreekt van een goede sfeer. ‘Het is bijzonder dat zoveel mensen van allerlei pluimage zich verzamelen om eensgezind een boodschap over te brengen. Daardoor loop je na afloop met een hoopvol gevoel weg.’ Hoewel de politie niet overdreven hard ingreep, vindt Antheunis de inzet van de waterkanonnen, gehuurd van Duitsland, niet nodig. ‘Een oneigenlijke inzet van een zwaar middel. Er was namelijk geen sprake van een bedreigende situatie.’

Of de demonstratie veel effect heeft, dat durft Gerlagh niet te zeggen. Hij hoopt dat protest aanzet tot nieuwe manieren van denken. ‘Er zitten te veel oude witte mannen in de top van het bedrijfsleven die gewend zijn aan een patroon van twintig jaar terug. Zij hebben een bedrijf succesvol gemaakt in een bepaalde tijd en dat trucje willen ze herhalen.’ Die verouderde denkbeelden, daar moeten we volgens de klimaateconoom vanaf.

Protesterende wetenschappers

Wetenschappers bij een blokkade van Extinction Rebellion, dat roept bij sommigen ook vragen op. Bijt het de wetenschappelijke onafhankelijkheid niet? Gerlagh vertelt dat hij na de demonstratie online allerlei commentaar las op zijn aanwezigheid. Hij zou een ‘nepprofessor’ zijn die ontslagen moet worden. Antheunis is helder: ‘Wij moeten als wetenschappers in ons werk altijd neutraal en objectief zijn, wat we daarnaast ook doen. Het een sluit het ander niet uit.’

Voor Gerlagh is deelname aan de demonstratie een uiting van bezorgdheid. ‘Je laat samen met vele anderen zien: ik geef hierom, ik vind dit belangrijk.’ En dat mag best, vindt ook Schaafsma. Want als wetenschapper altijd aan de zijlijn staan, dat zint de hoogleraar niet. ‘Het is voor iedereen een persoonlijke afweging, maar je mag als wetenschappers best je stem laten horen. Ons wordt al snel gevraagd: moet je niet neutraal blijven? Maar dat is een misleidend frame: we geven gewoon de wetenschappelijke consensus weer. Bedrijven worden, lijkt het wel, minder kritisch ondervraagd.’

Ondertussen tikt de klok door. Schaafsma: ‘Het is alsof er een meteoriet op de aarde afkomt en er te weinig gebeurt. Die traagheid van handelen stoort mij nog het meest.’

_Advertentie.