Frank Hendriks over de verkiezingsuitslag: ‘Wilders heeft het slim en effectief gespeeld’
De PVV is met 37 zetels de grote winnaar van de Tweede Kamerverkiezingen. Hoogleraar Frank Hendriks analyseert: ‘Het is te vroeg om te zeggen wat deze uitslag voor studenten en universiteiten gaat betekenen.’
Deze verkiezingsuitslag is natuurlijk zeer opmerkelijk, zegt hoogleraar vergelijkende bestuurskunde aan Tilburg University Frank Hendriks telefonisch tegen Univers. ‘Maar de zetelwinst voor de PVV zat eraan te komen. Zeker sinds afgelopen weekend was die tendens duidelijk te zien. NSC van Pieter Omtzigt zat ook duidelijk in de lift omhoog, maar die ging uiteindelijk toch weer naar beneden.’
De uitslag heeft deels te maken met keuzes van de VVD en in mindere mate die van Pieter Omtzigt, denkt de bestuurskundige. ‘Door te zeggen dat de PVV niet meer automatisch wordt uitgesloten, zette de VVD de deur voor de PVV open en daar heeft Wilders maximaal gebruik van gemaakt. Dat heeft Dilan Yeşilgöz nog proberen te nuanceren door te stellen dat het om de PVV-kiezers gaat, maar toen was het beeld dat de VVD de PVV niet uitsluit al gecreëerd. Dat was een boost voor de PVV. Want stemmen op de PVV had dus zin, zeker als je als kiezer wilt dat ze mogelijk gaan deelnemen aan het bestuur. Daar heeft de PVV profijt van gehad.’
Twijfel bij Omtzigt
Wat de PVV de laatste dagen voor de verkiezingen ook heeft geholpen is het lange wachten op het antwoord op de premiersvraag bij Omtzigt, meent Hendriks. ‘Hij heeft ontzettend veel goed gedaan, en van nul naar twintig zetels is een hele knappe uitslag. Maar onderzoeken en peilingen gaven aan dat er eigenlijk nog meer in het vat zat voor NSC.’
Hendriks vermoedt dat die potentiële kiezers op het eind zijn weggelopen: ‘Toen Omtzigt zich als een soort Hamlet, als een twijfelende Deense prins, ging manifesteren: to be or not to be prime minister? Pas heel laat gaf hij aan dat hij toch wel wilde, maar dan met zoveel mitsen en maren dat in de hoofden van kiezers vooral de twijfel bleef hangen. Als Omtzigt daar fermer in gekozen had, weet ik niet of de PVV over Omtzigt heen was gesprongen.’
De winst van de PVV kan dus mede verklaard worden door het handelen van andere partijen, VVD en NSC in het bijzonder. ‘Maar ook bij de PVV zelf, dat moeten we zeker niet vergeten,’ concludeert Hendriks.
Extreme programmapunten
‘Geert Wilders heeft vanuit PVV-perspectief de kaarten heel slim en effectief uitgespeeld. Hij heeft de ruimte die anderen hem gaven optimaal benut.’ Maar dat heeft hem ook wat gekost, denkt de hoogleraar.
‘Wilders heeft nu al vrij veel weggegeven van zijn programma. Hij kan daar in coalitieonderhandelingen bijna niet meer op terugkomen. Voor partijen die met Wilders in gesprek gaan, zal de vraag zijn wat voor hen nog onderhandelbaar is en wat niet. Stel dat Wilders zegt: we hoeven niet te praten over onze extreme programmapunten, dat komt niet in een regeerakkoord, daar gaan we geen wetgeving en beleid op maken. Dan wordt het voor die andere partijen héél lastig om te zeggen dat ze niet verder kunnen praten. Dit wordt de komende periode dus ontzettend interessant.’
Gevolgen voor universiteiten
Het is te vroeg om te zeggen wat deze verkiezingsuitslag concreet voor studenten en de universiteiten gaat betekenen. ‘Mocht er een coalitie over rechts komen die strenger gaat zijn op migratie, dan kan dat mogelijkerwijs ook studenten- en kennismigratie betreffen. Een deel daarvan ligt vast in internationale verdragen en grondrechten. Daar is niet zomaar aan te tornen door een enkele winnende partij. In het algemeen is het zo dat dat een winnende partij met regeringsambities in het Nederlandse systeem altijd terechtkomt in een web met veel draden.’
En het budget voor wetenschappelijk onderzoek, gaat daarop bezuinigd worden? ‘Dat is echt koffiedik kijken. Alle uitspraken die je daar nu over doet, zijn pure speculatie. Conclusies verbinden aan wat deze uitslag voor studententhema’s als huisvesting, internationalisering en het compenseren van de pechgeneratie betekent, is echt te vroeg,’ stelt Hendriks vast. ‘We zullen moeten afwachten hoe de coalitiegesprekken gaan verlopen. Dat wordt weer een hele nieuwe ronde in het politieke spel.’
Advertentie.
