Vreugde en verdriet om verkiezingsuitslag: ‘Emoties horen erbij in de politiek’
De uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen leidde tot grote vreugde in het ene kamp, maar tot bittere teleurstelling aan de andere kant van het politieke spectrum. Emoties spelen een grote rol bij verkiezingen. Hoe zit dat precies?
Politiek bedrijven, je stem uitbrengen, het is allemaal geen kwestie van rationeel een stel beslissingen nemen over de toekomst van het land. Emoties spelen daarbij ook altijd een rol. De soms veronderstelde tegenstelling tussen emotie en rationaliteit in de politiek is dan ook misleidend, stelt sociaal-psycholoog Florian van Leeuwen in zijn hoofdstuk van het nog te verschijnen boek Emotions in Politics. Van Leeuwen is universitair docent aan de Tilburg School of Social and Behavioral Sciences (TSB) en gespecialiseerd in emoties en politiek.
De straat op
Emoties horen er gewoon bij in de politiek, denkt Van Leeuwen. Het is dan ook vrij normaal dat vreugde en teleurstelling hun plaats krijgen bij een verkiezingsuitslag. Dat meer dan duizend mensen de straat opgingen om lucht te geven aan hun teleurstelling bij de verkiezingswinst van radicaal-rechts, is in dat licht niet uitzonderlijk. ‘Toen Forum (Forum voor Democratie, red.) in 2019 de grootste werd bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten, was het de dag erna ook stil in de trein,’ merkt Van Leeuwen op.
Van Leeuwen doet onderzoek naar een specifieke emotie: walging. Die negatieve emotie heeft een fysieke component die zich bijvoorbeeld uit in een afkeer voor intiem contact met vreemden. Maar walging heeft ook een morele component, die een rol kan spelen bij het oordelen over andere mensen en zelfs over hele bevolkingsgroepen.
Een emotie die bij deze verkiezingen een grotere rol speelde is jaloezie of nijd, denkt Van Leeuwen. Het bevordert sterk het denken in wij en zij. En het lijkt erop dat de PVV die nijd dit keer goed heeft weten te bespelen. Eigenbelang en het gevoel dat ons méér toebehoort dan we krijgen, waren leidend in de campagne van de PVV, vermoedt hij.
Inspelen op emoties
Wat ook een rol kan hebben gespeeld bij de grote verkiezingswinst van de PVV, denkt Van Leeuwen, is de manier waarop de politieke en maatschappelijke problemen van dit land worden voorgesteld door een aantal partijen op de rechterflank. ‘De PVV richt zich op dingen die kiezers dagelijks meemaken, dus op de concrete, praktische zaken, zoals het afschaffen van de btw op voedsel of het omlaag brengen van de gasrekening. Andere partijen kwamen met slogans als: Voor het klimaat, tegen haat. Dat is veel te vaag voor een doorsnee Nederlandse kiezer.
‘Volt is ook een heel duidelijk voorbeeld. Die willen een federaal Europa. De meeste burgers hebben daar weinig mee. Dat staat zo ver af van hun dagelijks leven,’ denkt Van Leeuwen. Bij de afweging die we maken of een verhaal belangrijk genoeg is voor ons, spelen emoties een grotere rol dan we zouden willen toegeven, oppert Van Leeuwen. En het inspelen op die emoties wordt misschien wel te vaak onderschat in campagnetijd.
Advertentie.
