Laurens Kleijntjens: ‘Seksueel grensoverschrijdend gedrag is een mannenprobleem’

Elf procent van de vrouwelijke studenten in Nederland maakt een verkrachting mee. Dat is een probleem dat we ook in Tilburg serieus moeten nemen, zegt Laurens Kleijntjens van Emancipatiecentrum Feniks. ‘Vrouwen keuren door ze op een wasmachine te zetten, is onderdeel van een giftige cultuur.’

Kleijntjens, oud-student Algemene Cultuurwetenschappen bij Tilburg University, opent de deur van het aan het NS-plein gelegen herenhuis waarin Feniks gevestigd is. Het centrum bestaat ruim 45 jaar en is daarmee het oudste nog bestaande emancipatiecentrum van Nederland. ‘Dat komt doordat nog oudere centra zijn wegbezuinigd.’ Kleijntjens baalt daar zichtbaar van: ‘Er is op dit gebied nog genoeg werk te verrichten in Nederland.’

‘Onlangs vroegen we studenten op de campus van Tilburg University naar hun ervaringen. Alle vrouwen die we spraken hadden ervaring met seksueel ongewenst gedrag,’, aldus Kleijntjens. ‘Negen van de tien daders van grensoverschrijdend gedrag is man, en dat maakt het een mannenprobleem.’ Feniks vindt het daarom belangrijk om mannen ook onderdeel van de oplossing te maken.

‘Het definiëren van grensoverschrijdend gedrag is moeilijk,’ zegt Kleijntjens. ‘Iemands grenzen zijn heel persoonlijk, die kun je niet voor een ander bepalen. Het is belangrijk om over deze grenzen te praten. Verenigingen en universiteiten moeten daar ook een rol in spelen.’

Feniks wil daarom langdurige samenwerkingen met Tilburg University en verschillende studentenverenigingen aangaan. Het startschot hiertoe werd afgelopen week gegeven met het symposium Op of over de rand: de mores bij studentenverenigingen, dat Feniks in samenwerking met Studium Generale organiseerde.

Waarom is het belangrijk om hier gezamenlijk aandacht aan te besteden?

‘Als je de cijfers kent, dan weet je dat we dit probleem ook in Tilburg serieus moeten nemen. Elf procent van de vrouwelijke studenten in Nederland maakt een verkrachting mee. In de meeste gevallen kennen ze de dader. Dit staat haaks op het ouderwetse beeld van de verkrachter die zijn willekeurige slachtoffer ergens in de bosjes opwacht. Van alle jonge vrouwen in Nederland, in de leeftijd van 18 tot 24 jaar, maakt 52 procent ongewenst seksueel gedrag mee.

‘Dat er op de universiteit misschien weinig over bekend is, zegt niet zoveel. Bij organisaties waar weinig naar buiten komt, heerst vaak een cultuur waarin men zich er ook niet over durft uit te spreken. Het feit dat alle vrouwen die we op de campus spraken ervaringen hadden met ongewenst seksueel gedrag, geeft aan dat dit een onderwerp is dat we niet kunnen negeren.’

Kleijntjens voegt ter vergelijking toe: ‘De mannen die we op de campus spraken zeiden er zelf nooit mee te maken hebben gehad, maar wel te zullen ingrijpen als ze seksueel grensoverschrijdend gedrag bij een ander zien gebeuren. Dat is natuurlijk heel goed, maar dan ben je eigenlijk al te laat. Daarom is het zo belangrijk dat mannen zich bewust zijn van dit onderwerp, dat ze erover praten met andere mannen en elkaar aanspreken op seksistisch gedrag. Dan kunnen ze grensoverschrijdend gedrag ook voorkomen.’

Wat weten jullie over de situatie bij Tilburgse studentenverenigingen?

‘Daar komt weinig over naar buiten. Toch heb ik gehoord van gevallen waarbij vrouwelijke leden worden gekeurd door ze op een wasmachine te laten zitten. Hoe meer hun billen trillen, hoe lager ze worden beoordeeld. Dat is in mijn ogen een giftige cultuur. Het normaliseren van seksistisch gedrag maakt de stap om grenzen verder te overschrijden veel kleiner.

‘We hebben met verschillende studentenverenigingen een voorgesprek gehad om een mogelijke samenwerking aan te gaan. Tijdens één van die gesprekken zei het verenigingsbestuur dat ze best meer aandacht aan seksisme en grensoverschrijdend gedrag willen besteden, maar hun eerstejaars daar nog niet mee willen ‘lastigvallen’.

‘Ik vind dat echt fout. Deze jongeren gaan studeren, en in hun studententijd misschien ook voor het eerst experimenteren met seks. Dan kom je in situaties terecht waarin je moet weten wat je persoonlijke grenzen zijn en deze ook kunnen benoemen. En ook hoe je niet over de grenzen van een ander heengaat.

‘Het is dus belangrijk dat je weet hoe je hiermee omgaat. Bovendien speelt bij studentenverenigingen de factor alcohol vaak een rol. Drank kan ervoor zorgen dat grenzen vervagen, dat je ze eerder opzoekt en er mogelijk ook overheen gaat.’

Hoe wil Feniks dit veranderen?

‘Het slechtste wat je kunt doen is erover zwijgen. Wij zijn een expertisecentrum dat zich onder andere richt op beleidsadviezen en preventie. We willen daarom bij universiteiten en studentenverenigingen workshops geven waarbij we het onderwerp bespreekbaar maken en laten zien hoe je ongewenste situaties kunt voorkomen.

‘Bovendien moet er een cultuurverandering op gang komen. Seksisme moet verleden tijd worden. We hopen dat vrouwen in de nabije toekomst een groot aantal posities binnen de universiteit en studentenverenigingen gaan bekleden. Een gebrek aan vrouwelijk perspectief in een bestuur werkt incidenten in de hand. Het moet dus inclusiever.

‘Ik blijf hameren op de verantwoordelijkheid van mannen. Mannen moeten naar zichzelf kijken en elkaar aanspreken. Het begint vaak bij het bagatelliseren van seksistische opmerkingen en dit bijvoorbeeld afdoen als kleedkamerpraat. Wanneer mannen niet inzien dat vrouwonvriendelijke uitspraken problematisch zijn en waarom, dan blijft de stap om grenzen te vervagen of te overschrijden klein.’

Kunnen studenten die met grensoverschrijdend gedrag te maken hebben bij Feniks terecht?

‘Feniks helpt graag studentenverenigingen bij de nodige cultuurverandering en hoe het gesprek aan te gaan over seksueel grensoverschrijdend gedrag. We zetten daarbij vooral in op preventie. Voor studenten die iets mee hebben gemaakt en hulp zoeken bij de verwerking daarvan, verwijzen we door naar instanties voor slachtofferhulp, zoals Blauwe Maan in Tilburg.’

_Advertentie.