Tilburgse stembureaus moesten hertellen. Is dat erg?

Tilburg haalde afgelopen weekend het landelijk nieuws, want er zouden ‘onverklaarde verschillen’ zijn geconstateerd bij de Tweede Kamerverkiezing van 22 november. De stemmen van vier stembureaus moesten opnieuw worden geteld. Geen reden tot zorg, denkt de Tilburgse onderzoeker Charlotte Wagenaar.

Door nieuwe, strengere kieswetgeving kan het hertellen van stemmen in de toekomst vaker voorkomen. Maar dat is helemaal niet erg volgens Charlotte Wagenaar, onderzoeker aan Tilburg Law School en door Tilburg University in deeltijd gedetacheerd bij de Kiesraad in Den Haag: ‘Een hertelling komt wel vaker voor, dus dat is niet zo bijzonder. In de nieuwe procedure voor vaststelling van de uitslag zijn strengere eisen gesteld. Kleine verschillen kunnen voor de Kiesraad eerder aanleiding zijn om gemeenten op te dragen nader onderzoek te doen naar onverklaarde verschillen. Daarnaast heeft de Tweede Kamer altijd al de bevoegdheid om gemeenten op te roepen tot het opnieuw tellen van stemmen.’

Elke stem telt

Dat de hertelling nu landelijk nieuws is, komt wellicht ook doordat de Tweede Kamer in een extra vergadering op zaterdag bij elkaar moest komen om te stemmen voor een hertelling. De Kiesraad had de definitieve uitslag op vrijdag 1 december al vastgesteld, maar de vaste Kamercommissie voor het Onderzoek van de Geloofsbrieven zag toch aanleiding om de stemmen van enkele stembureaus opnieuw te tellen, om elke twijfel weg te nemen.

In vier stembureau’s in Tilburg was het verschil na de hertelling meer dan 15 stemmen en dat lijkt heel erg weinig. Maar de aanpassing aan de Kieswet is bedoeld om het vertrouwen in de democratie te verstevigen. De wet moet de controleerbaarheid van de uitslag vergroten. Volgens commissievoorzitter Ellian (VVD) was een extra hertelling belangrijk om te laten zien dat ‘elke stem telt’.

Beetje dubbel

‘Het is een beetje dubbel,’ zegt Wagenaar, ‘er zijn altijd wel kleine verschillen bij enkele stembureaus. In verreweg de meeste gevallen heeft dat geen invloed op de zetelverdeling. Maar omdat we nog transparanter willen zijn en kiezers het vertrouwen willen geven dat hun stem ook echt meetelt, leiden ook kleinere verschillen nu sneller tot nader onderzoek en soms tot een hertelling. En dat zou dan weer voor ophef kunnen zorgen in media, waardoor het vertrouwen van kiezers in het verkiezingsproces juist afneemt. Maar voor zover ik het heb waargenomen zijn de media erg feitelijk met de berichtgeving rond de hertelling omgegaan.’

Uiteindelijk zijn de meeste verschillen aan het licht gekomen en heeft de Kiesraad maandag 4 december een nieuwe definitieve uitslag vastgesteld. Grote gevolgen had de hertelling in Tilburg dus niet: ‘Voor de zetelverdeling maakt deze hertelling uiteindelijk niets uit,’ zegt Wagenaar, ‘daarvoor zijn de verschillen te klein, maar het kan voor individuele kiezers die een voorkeurstem hebben uitgebracht op een specifieke kandidaat wel het verschil maken om te zien dat hun stem op de juiste wijze is meegeteld.’

_Advertentie.