Dwing studenten niet om snel af te studeren

Studenten moet je niet met een boete dwingen om zo snel mogelijk af te studeren, schrijft Tom Grosfeld. Een student moet juist tijd kunnen verspillen. ‘Het werkt bevrijdend om geen verantwoordelijkheid af te leggen. Het dwingt je om na te denken over wat je wil met je leven.’

Ik weet nog hoe mijn verkering uitging tijdens mijn tweede studiejaar, net voor de eerste tentamenperiode, en hoe ik die gebeurtenis heel serieus nam. Ik besloot dat ik niet in staat was om mijn tentamens voor te bereiden. Dat kwam goed uit, want ik was dat jaar toch al niet vooruit te branden, te druk met het ontdekken van het studentenleven, het op kamers zitten, de vrijheden die daarbij hoorden. 

Uiteindelijk trok ik die mentaliteit het hele jaar door. Ik weet niet waar de aantrekkingskracht van het nietsdoen vandaan kwam, maar ik denk dat het te maken had met het gegeven dat ik voor het eerst in mijn leven volledig mijn eigen plan kon trekken, dat er nergens consequenties aan vastzaten. 

Ik kijk niet per se trots op die periode terug, maar durf wel te stellen dat het een verworvenheid is dat we onze studie kunnen uitsmeren over een langere periode, zodat we ruimte kunnen overlaten voor waar we op dat moment behoefte aan denken te hebben. Voor mij was dat een soort zelfvernietigingsjaar, nadat ik altijd braaf had gedaan wat er van me verwacht werd. Het had ook een bestuursjaar kunnen zijn, een stage, of full time werken bij een café. 

Hoe dan ook: het werkt volgens mij bevrijdend om voor even helemaal geen verantwoordelijkheid meer te hoeven afleggen. Zo’n periode van recalcitrantie, van verzet, dwingt je uiteindelijk juist om na te denken over wat je wil met je leven. Welke richting wil je op, wat vind je belangrijk, wat zijn je doelen? 

Vanuit die context heb ik met verbazing gekeken naar het plan van de coalitiepartijen om studenten die meer dan een jaar uitlopen met hun studie een boete van 3.000 euro per jaar te laten betalen, boven op het gebruikelijke collegegeld, dat rond de 2.500 ligt. 

Op die manier verwordt een vormende, in potentie vrije periode in ons leven tot het zo efficiënt mogelijk behalen van je diploma. Minder zelfontplooiing, meer doelmatigheid. 

Het is moeilijk om tastbaar te maken, maar ik heb het idee dat we dan behoorlijk wat mislopen. Volgens mij was het heel waardevol dat ik, aan het einde van mijn tweede studiejaar, de innerlijke motivatie voelde om het voortaan anders te doen, om wat serieuzer in het leven te gaan staan. Die beslissing werd niet opgelegd door mijn ouders of docenten, of afgedwongen door een eventuele financiële boete, maar kwam uit mezelf, en kon alleen tot stand komen door een jaar te ‘verspillen’.