Taylor Swift: van popicoon tot filosofisch fenomeen

Met drie uitverkochte concerten in Amsterdam, kan ook Nederland niet meer om haar heen. Taylor Swift is een succesvol artiest, een geslaagd zakenvrouw en voor velen een rolmodel. Maar is haar werk ook filosofisch? Catherine Robb, verbonden aan de filosofiefaculteit, vindt van wel.

Om de pols van filosofe Catherine Robb rinkelen acht kleurrijke armbandjes: ‘Zelfgemaakte vriendschapsarmbandjes,’ legt ze uit. Fans van Taylor Swift – ook wel ‘Swifties’ genoemd – ruilen de armbandjes met elkaar tijdens de shows van de zangeres. De armbandjes zijn versierd met woorden die verwijzen naar thema’s, songteksten of albumliedjes. Haar huidige favorieten zijn armbandjes met de teksten ‘Aristotle’ en ‘Snake’.

Robb is een van de gelukkigen die een kaartje wist te bemachtigen voor Swifts concert in Amsterdam. Onlangs schreef ze samen met Georgie Mills een boek over de Amerikaanse zangeres. Robb zal in september ook een korte online cursus geven, georganiseerd door Lifelong Learning van Tilburg University: The Philosophy of Taylor Swift.

Eén ding is zeker: Swift is een uniek cultureel fenomeen. Maar is ze ook filosoof?

Wat maakt Taylor Swift een icoon van deze tijd?

‘Dat is een belangrijke vraag. Ik krijg vaak de vraag waarom ik geen cursus geef over andere artiesten of beroemdheden die vandaag de dag belangrijk zijn. Swifts liedjes zijn aanstekelijk, van goede kwaliteit en leuk, maar er is ook andere goede muziek. Sommige mensen zullen beweren dat er betere muziek is om je tijd aan te besteden.

‘Wat Swift voor ons zo bijzonder maakt, is dat ze een onevenredig grote impact heeft. Niet alleen op de muziekindustrie, maar ook op de economie, het milieu, de politiek en de cultuur. Haar record brekende Eras-tournee is bijvoorbeeld zo gunstig voor de Britse economie dat de Bank of England een renteverlaging mogelijk kan uitstellen. Daarnaast creëren haar fans seismische golven wanneer ze tijdens de concerten op bepaalde nummers dansen. Ook zijn er berichten dat ze de opkomst van kiezers in de Verenigde Staten heeft beïnvloed.

‘Waarom heeft Swift deze diepgaande invloed? Dat is een vraag die academici serieus moeten nemen. Daarom kijk ik erg uit naar de online cursus die ik in september ga geven. Misschien komen we dichter bij een antwoord door deze kwesties samen te onderzoeken en te bespreken.’

Toen Swift besloot haar albums opnieuw op te nemen, werd ze onderdeel van het publieke debat. Iedereen had het erover. Waarom was dat zo bijzonder?

‘Swift heeft de afgelopen jaren heruitgaven van haar oude albums uitgebracht als protest tegen haar voormalige platenmaatschappij. Op die manier heeft ze de oneerlijke machtsverhoudingen in de muziekindustrie onder de aandacht gebracht en de controle genomen over haar eigen intellectuele eigendom. Het is uniek dat een jonge vrouw dit kan doen.

‘De heropnames gaven haar ook de mogelijkheid om terug te blikken op de verschillende fases van haar carrière en deze te vieren. Bovendien konden jonge mensen die niet zijn opgegroeid met Swifts eerdere werk nu naar deze albums luisteren.’

Wat is de filosofische waarde van Swifts liedjes en haar leven als beroemdheid?

‘Veel van haar teksten zijn filosofisch. Zo analyseert ze in het nummer ‘The Man’ wat het betekent en hoe het voelt om een vrouw te zijn in een wereld waarin we ongelijk worden behandeld en beoordeeld. In een ander liedje, ‘Marjorie’, onderzoekt ze de aard en gevoelens van verdriet. Ook hebben een aantal filosofen haar liedjes al geanalyseerd in relatie tot het onderwerp vriendschap.

‘Naast deze onderwerpen, zingt Swift ook over liefdesverdriet en liefde. Tijdens een interview vroeg een journalist aan haar waarom haar liedjes zo vaak gaan over voorbije relaties en ex-vriendjes. In een reactie verklaarde Swift op zelfverzekerde toon dat ze niet van plan is om zich te verontschuldigen voor de teksten die ze schrijft over mislukte relaties. Het is volgens haar gebruikelijk dat artiesten over hun liefdesleven schrijven omdat het een bron van vreugde, verdriet en pijn is. Ze vraagt zich af waarom haar gevraagd wordt om dit te rechtvaardigen en mannelijke artiesten niet.’

Wat maakt haar werk écht filosofisch?

‘Sommige journalisten beweren dat de liedjes van Taylor Swift filosofisch zijn en ook dat ze een filosoof is. Maar alleen het schrijven van inzichtelijke teksten of het uiten van een paar wijze woorden maakt haar nog geen filosoof.

‘Swift gebruikt haar liedjes om de aard, waarde en ervaring van veel belangrijke kwesties te onderzoeken die te maken hebben met ‘het mens zijn’, en in het bijzonder met het leven als jonge vrouw in de publieke belangstelling.

‘Ik denk niet dat het mogelijk is om deze onderwerpen in slechts één liedje te analyseren omdat haar hele oeuvre zich op deze kwesties richt. Hier kan ze haar ideeën systematisch en methodisch presenteren en onderbouwen. Dit lijkt sterk op wat wij doen wanneer we filosofie bedrijven.’

Wil je meer weten en nadenken over het werk en de invloed van Taylor Swift? In de korte online cursus, ‘The Philosophy of Taylor Swift’, kun je vanaf 2 september samen met andere deelnemers reflecteren op de filosofische waarde van Taylors muziek, teksten en leven als beroemdheid.

_Advertentie.