De Lustwarande trekt bekijks met houten piemels: ‘Vernielingen en verontwaardigde reacties’

Houten piemels, hangende ballen en vernielingen, de Lustwarande zorgt ook dit jaar weer voor ophef. Is de expositie echt zo provocerend? Univers loopt mee met de rondleiding door het Warandebos.

Of het bos zelf blij is met de Lustwarande-expositie is de vraag, de meeste sculpturen zijn namelijk volledig van hout gemaakt. Een toepasselijk uitgangspunt voor de veertiende editie van de Lustwarande: het thema is ‘Arbos’, naar het Latijnse woord voor bomen. Al hoeft het Warandebos niet bang te zijn, de kunstenaars mogen geen bomen van de Oude Warande gebruiken.

Als echte Nederlanders stromen de mensen binnen bij het ontvangstpunt van de gratis rondleiding, de ‘selfiespot’ aan de rand van de campus. De Nederlandse rondleidingen zijn compleet volgeboekt, al is de expositie verder internationaal ingericht. Tien kunstenaars uit zeven verschillende landen presenteren hun definitie van Arbos.  

Lustwarande

De rondleiding, georganiseerd door Studium Generale, begint met een kunstenares dicht bij huis. De drie gratiën van de van oorsprong Oisterwijkse Maria Roosen, trekken meteen de aandacht van de bezoekers. ‘Wat zien jullie erin?’ vraagt Tommy van der Loo, de gids van de rondleiding.

‘Champignons’ roept een van de bezoekers, waarna ‘eikels’ als antwoord met een brede grijns volgt. ‘Nee, het zijn drie piemels,’ vertelt Van der Loo, ‘we draaien er niet omheen.’ De bezoekers zijn opgelucht, ze hebben geen dirty mind, maar goede ogen. De Lustwarande doet haar naam dit jaar eer aan.

In haar feministische kunst benadrukt Roosen het verschil tussen mannelijk en vrouwelijk naakt. De drie gratiën worden beschouwd als de personificaties van schoonheid, vruchtbaarheid, creativiteit en charme. Kenmerken die vaak aan vrouwen worden toegeschreven en meestal worden uitgebeeld door drie met elkaar verstrengelde vrouwen.

Bij Roosen krijgen de drie gratiën een mannelijkere look. Misschien daarom dat er in ‘Three Graces’ van Roosen genaamd Louise, Jeanne en Simone ook in allen een mannennaam verstopt zit. 

Vernielingen

Blijkbaar wordt niet iedereen blij van piemels of andere kunst in De Oude Warande, want de beelden van de Lustwarande worden al drie jaar op een rij één dag voor de opening vernield, vertelt de gids. Dit jaar werden 8 van de 10 kunstwerken vernield.

De piemels zijn bijvoorbeeld met graffiti bespoten. De organisatie van de Lustwarande heeft het kunstwerk van Roosen nog kunnen redden. De vernielingen, maar ook de expositie zelf, zorgden voor veel boze, verontwaardigde en ietwat preutse reacties, vertelt de gids. Zoals: ‘Wat een onzinnig links gedoe, gaat daar nou al ons belastinggeld naartoe?’

Braziliaanse ballen

Of het toeval is wordt niet verteld, maar van piemels gaan we naar hangende ballen. De door Henrique Oliveira genoemde ‘Pau-Caroço’ komen speciaal vanuit Brazilië naar Tilburg.

Toen het pakket aankwam, was er paniek bij de organisatie van de expositie. Een kunstwerk van nog geen zes kilo, daar moest iets mis zijn gegaan. Niets bleek minder waar, de houten ballen zijn gewoon ontzettend licht, doordat Oliveira met een soort fineer van multiplex schrootjes werkt.

Er zitten kleine steentjes in het kunstwerk, waardoor de piñata geluid zou moeten maken. Daar merkt de bezoeker weinig van, het waait nauwelijks in de Warande.

Klimtoestel

Na de lichte ballen loop je zo af op het door de Nederlandse Gerbrand Burger ontworpen ‘Momentary Constellation in Becoming’. Waar je Pau-Caroço per ongeluk voorbij had kunnen lopen, is het kunstwerk van Burger niet te ontwijken. In eerste opzicht lijkt het op een gigantisch klimtoestel, maar als je dichterbij komt, blijkt dat toch anders te zitten.

‘Niet klimmen’ is er te lezen op de grond. Het kunstwerk is zonder een enkele schroef, spijker of zelfs maar houtlijm in elkaar gezet, dus klimmen moet je ook maar durven. Al houdt het kunstwerk aan de rechterkant wel een enorme granieten steen op zijn plek, dus bouwen kan Burger wel.

Aan de ketting

De Duitse Gesine Grundmann houdt van fysieke uitdaging in haar werk. De kunstenares maakte al vaker grote kettingen uit hout, maar je werk twee keer zo groot maken, bleek een stuk moeilijker dan ze dacht.

De moeilijkheidsgraad neemt bij grotere werken exponentieel toe, legt rondleider Van der Loo uit. Daar liep Grundmann, tijdens het uithollen van een volledige boomstam tot haar werk ‘Contingence’, zeker tegenaan.

Van der Loo probeert de betekenis van het werk nog verder uit te leggen, maar ‘dat is eigenlijk niet de bedoeling’, vertelt hij, ‘kunstenaars laten de betekenis graag in het midden.’

Eind goed, al grotto

Een lange wandeling sluit je af met een drankje. Bezoekers die informatie als sponzen hebben opgenomen, en zich (gevoelsmatig) hebben ontpopt tot echte kunstkenners, kunnen nog wat drinken bij de ‘Grotto’.

En eigenlijk gaat de rondleiding daar verder, want de horecagelegenheid heeft meer met de Lustwarande te maken dan je misschien denkt. De door een donkere, glazen kubus omvangen grot in het midden van De Oude Warande is zelf kunst. In 2009 is Grotto als permanent kunstwerk opgezet tijdens de Lustwarande. Een soort Eiffeltoren, maar dan anders.

Tot en met 6 oktober is de expositie Arbos nog te bekijken. Studium Generale organiseert in samenwerking met de Lustwarande gratis rondleidingen voor studenten en personeel van Tilburg University.

_Advertentie.