Van vmbo naar de universiteit: ‘Ik had al geleerd om zelfstandig te werken’

Een mbo-filmopleiding of verder studeren? Finance-student Paul van Dommelen (24) besloot na het vmbo naar de havo te gaan. Via het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo) kwam hij terecht op de universiteit: ‘Ik zie mijn onderwijsloopbaan niet als een uitzonderlijke prestatie of zware beproeving.’

Welke route heb je afgelegd om op de universiteit terecht te komen?

‘Ik begon mijn schoolloopbaan op het vmbo-t (theoretische leerweg) waar ik in vier jaar tijd mijn diploma behaalde. Na het vmbo stond ik voor een belangrijke keuze: moest ik doorgaan naar de mbo-filmopleiding in Den Bosch, of verder studeren? Uiteindelijk besloot ik verder te leren en ging ik naar de havo, waardoor ik mijn opties openhield. In die periode ontdekte ik dat ik het steeds leuker vond om te leren.

‘Ik behaalde mijn havo-diploma in twee jaar en ontwikkelde in mijn laatste jaar de ambitie om door te stromen naar het vwo. Hoewel ik mijn vmbo-t-diploma niet cum laude afrondde, slaagde ik er wel in om zowel mijn havo- als vwo-diploma cum laude te behalen. Het vwo heb ik afgerond op de vavo, waar het mogelijk was om binnen één jaar een diploma te behalen.

‘De vavo bleek een uitstekende voorbereiding op de universiteit. Omdat ik toen niet meer leerplichtig was, moest ik veel zelf regelen. Dit gaf me de zelfstandigheid en discipline die ik later op de universiteit goed kon gebruiken.’

Hoe heb je de overstappen tussen de verschillende niveaus ervaren, zoals van het vmbo naar de havo of van de havo naar de universiteit?

‘De overgang van vmbo naar havo was voor mij het meest uitdagend. Op het vmbo voelde iedereen zich aan het einde van de opleiding al behoorlijk volwassen, maar op de havo zat ik ineens weer tussen jongere klasgenoten waarvoor de middelbareschooltijd nog maar half voorbij was. Soms leek het wel of de docenten voor een kleuterklas stonden.

‘De overgang van de vavo naar de universiteit voelde daarentegen minder groot. Door mijn ervaring op de vavo had ik al geleerd om zelfstandig te werken en de gevolgen van bepaalde keuzes te in te zien. Ik wist bijvoorbeeld dat een avondje doorhalen invloed kon hebben op tentamenresultaten Nu ik in mijn master zit, merk ik hoeveel voordeel ik daarvan heb. Hoewel ik misschien iets ouder ben dan andere studenten, heeft het me geholpen om bewuster keuzes te maken en doelgerichter te werken aan mijn ambities.’

Wat betekent het voor jou om op de universiteit te studeren?

‘In mijn omgeving wordt het bijzonder gevonden dat ik aan de universiteit studeer. Tijdens sollicitatiegesprekken merk ik bijvoorbeeld dat mensen onder de indruk zijn van mijn pad. Ik begrijp wel waarom ze dat zeggen, maar ik zie mijn onderwijsloopbaan niet als een uitzonderlijke prestatie of zware beproeving.

‘Hoewel ik drie middelbareschooldiploma’s heb behaald, vind ik niet dat deze bij elkaar opgeteld meer erkenning verdienen dan elk diploma afzonderlijk. Voor mij draait erkenning namelijk niet om het aantal diploma’s, maar om de waarde van wat iemand bijdraagt. Een loodgieter die praktische problemen in huis oplost, verdient wat mij betreft minstens evenveel, zo niet meer, respect en waardering.’

Heb je te maken gehad met vooroordelen of misvattingen over studenten met een vmbo-achtergrond?

‘Mijn ervaring is dat vmbo-leerlingen vaak harder werken dan havoleerlingen. De vmbo’ers waarmee ik in de klas zat, waren stuk voor stuk hardwerkend en bescheiden. Ze beseften dat ze iets moesten doen om verder te komen, en iedereen stak hier energie in.

‘Op de havo daarentegen had ik vaak het idee dat leerlingen zich een beetje verheven voelden. Ik hoorde vaak dingen als: ‘Ik had vwo kunnen doen, maar ik had daar geen zin in.’ Dat voelde voor mij heel vreemd, bijna neerbuigend. Op het vmbo heb ik nooit iemand horen zeggen: ‘Ik had havo kunnen doen, maar ik doe het niet omdat ik dit makkelijker vind.’’

Wat zie jij als de sterke punten van studenten die via een andere weg, bijvoorbeeld via het vmbo of mbo, op de universiteit terechtkomen?

‘Voor studenten met een vwo-achtergrond is het vaak een logische stap om naar de universiteit te gaan, terwijl het voor studenten met een vmbo- of mbo-diploma minder vanzelfsprekend is. Zij moeten heel bewust kiezen voor een academische opleiding en dat vraagt om doorzettingsvermogen en doelgerichtheid.

‘Zo krijgen ze te maken met bepaalde punteneisen bij een overstap van vmbo naar havo, of een zware premaster als je van het hbo naar de universiteit wil doorstromen. Die premaster, zeker in economische vakgebieden, is vaak intensiever dan een reguliere bachelor. Ik denk dat deze studenten vaak een bijzondere mentaliteit hebben: ze weten wat is om hard te werken.

‘Ook ik weet hoe belangrijk het is om te presteren op de momenten die ertoe doen. Ik heb geleerd dat niets vanzelf komt en dat succes afhangt van de keuzes die je maakt en de moeite die je ergens insteekt. Maar het hangt ook af van een beetje geluk of ongeluk: hoewel ik niet meteen in de brugklas op het vwo werd geplaatst, had ik wél het geluk dat een docent me op de middelbare school stimuleerde om verder te studeren.’

Het klinkt alsof die docent heel belangrijk is geweest voor jouw onderwijscarrière?

‘Dat klopt. Deze docent was mijn mentor in havo 4. Op een dag kwam hij naar mij toe en zei: ‘Paul, ik heb je cijfers gezien. Als je naar het vwo wilt, moet je actie ondernemen en nog een vreemde taal gaan volgen. Kun je daar even over nadenken?’ Dankzij hem kon ik in één jaar Duits bijscholen, wat me hielp mijn doelen te bereiken.

‘Daarnaast is ook mijn economiedocent van grote betekenis geweest. Hij heeft me enorm geholpen bij mijn studiekeuze door me inzicht te geven in de verschillende studiemogelijkheden. Zo legde hij uit wat het vakgebied financiën inhoudt, waardoor ik een duidelijker beeld kreeg van de richting die ik op wilde. Het is dan ook dankzij zijn begeleiding en enthousiasme dat ik nu de keuze heb gemaakt om een master in Finance te volgen.’

_Advertentie.