Minister van Defensie Ruben Brekelmans: ‘Ik had helemaal geen zin meer in mijn scriptie’

Ruben Brekelmans was een ambitieuze student die in Tilburg twee studies tegelijk deed. Maar hij maakte met zijn vrienden ook tijd voor gezelligheid: ‘We hadden twee favoriete kroegen: Bolle en Brandpunt.’ Twintig jaar later is Brekelmans als minister van Defensie vooral bezorgd over de Nederlandse vrijheid en veiligheid: ‘Die staan enorm onder druk.’

Al zo’n 200 jaar huist het ministerie van Defensie in hetzelfde gebouw in Den Haag. Het pand uit 1746 ademt dan ook de nodige statuur uit. In de gang richting de werkkamer van Ruben Brekelmans (1986) hangen de portretten van zijn voorgangers: zwartwitportretten van zijn vroegste ambtgenoten, tot de kleurenportretten van meer recentere bewindvoerders als Hans van Mierlo en Frits Bolkestein. Alleen de foto van Brekelmans’ directe voorganger Kajsa Ollongren ontbreekt nog. We spreken Brekelmans eind oktober, in de week dat hij honderd dagen minister van Defensie is.

In de afgelopen honderd dagen vloog u de halve wereld over en had u ontmoetingen met verschillende hoofdrolspelers op het politieke wereldtoneel, waaronder de Oekraïense president Zelensky. Is dit het soort carrière dat u voor ogen had toen u ging studeren?

‘Wel dat ik in de toekomst mogelijk de politiek in zou gaan, want ik was tijdens mijn Tilburgse studententijd al actief bij de JOVD, de jongerenorganisatie van de VVD. Maar ik studeerde economie, dus die richting lag meer in de lijn der verwachting. Maar dat ik op dit moment minister van Defensie zou zijn, dat had ik toen niet voorzien.’

Waarom koos u destijds voor economie?

‘Toen ik nog op de middelbare school zat en in Kaatsheuvel woonde, begon mijn vader een bedrijf. Dat liep aanvankelijk best goed, tot er begin 2000 een economische crisis in de Verenigde Staten uitbrak die oversloeg naar Nederland. Ik merkte dat mijn vaders onderneming daar heel hard door geraakt werd. Ik stelde mezelf de vraag hoe het kon dat een crisis die heel ver weg begon, zo’n enorme invloed had op een hele gewone ondernemer als mijn vader. Die verbanden wilde ik beter begrijpen en daarom ben ik economie gaan studeren.’

Wat voor student was u?

‘Ik was heel ambitieus. Ik deed meerdere studies tegelijk en was altijd druk bezig met goede cijfers halen. Omdat ik me ook breder wilde ontwikkelen, was ik bestuurslid bij de JOVD in Tilburg en organiseerde ik als commissielid van de voorloper van Asset een congres over klimaatverandering.

‘Daarnaast zat ik in het opleidingsbestuur van economie. Dat heb ik een aantal jaar gedaan. Ik heb zelf ook nog colleges economie gegeven aan de sociale faculteit. Maar er was ook veel tijd voor gezelligheid, ik ging graag met vrienden stappen op de Korte Heuvel. Op het Piusplein zaten onze twee favoriete kroegen: Bolle en Brandpunt.’

U deed dat allemaal tegelijk, en dat ging gewoon?

Lachend: ‘Nou, dat ging niet gewoon, het was wel hard werken. Het fijne van je studententijd is dat je alle vrijheid hebt om de dingen te doen die je leuk vindt. Zo deed ik aan de ene kant algemene economie, omdat ik wilde begrijpen hoe de economie in elkaar zit. Daarnaast studeerde ik bedrijfseconomie, omdat ik wist dat er een grote kans was dat ik in het bedrijfsleven terecht zou komen.

‘Als je studeert, merk je dat je toch heel veel dingen in je ontwikkeling mist. Dus ik was ook al veel bezig met politiek. Maar ik wilde in de toekomst nooit helemaal afhankelijk worden van politiek. Vandaar dat ik al die dingen ernaast gedaan heb.’

U had het net al even over tijd voor gezelligheid. Wat is dan het eerste waar u aan denkt?

‘Ik heb nog goed contact met mijn vrienden van de introductieweek. Dat zijn altijd mijn vrienden gebleven. We zien elkaar zo’n twee keer per jaar en dan is het meteen weer ouderwets gezellig.’

Glimlachend: ‘Vroeger deden we met kaarten ook drankspelletjes, met foute jaren ‘90-muziek op de achtergrond. Als we elkaar nu weer zien, komen we er al snel achter dat we ouder zijn geworden. Het doet de dag erna ook meer zeer.’

Waren er vakken of docenten die u in het bijzonder aanspraken?

‘Wat mij nog heel erg bijstaat waren de colleges Sociaal Economisch Beleid van Ad Kolnaar. Hij maakte de verbinding tussen macro-economie en wat dat betekent voor het overheidsbeleid. Dus van theorie naar een concreet beleid. Daar was hij heel sterk in. Kolnaar was bovendien 20 jaar Kroonlid van de SER en actief binnen het CDA en adviseur op dat gebied. Het feit dat hij zo concreet was in zijn colleges, sloot natuurlijk aan op de reden waarom ik economie ben gaan studeren, ik wilde dat echt begrijpen.’

En welke vakken skipte u op maandagochtend?

‘Dat zou dan eerder op vrijdagochtend zijn geweest, hé? Maar nee, ik skipte geen vakken. Ik had wel minder interesse in marketing en de bedrijfsjuridische kant. Economie werd gaandeweg steeds technischer en wiskundiger, het ging meer richting de econometrie. Daarbij miste ik de politieke vakken heel erg. Ik dacht: ik heb geleerd om met een economische en analytische bril te kijken, maar er gebeuren ook een heleboel dingen in de wereld die je met deze bril niet kunt begrijpen. Daarom ben ik na economie een jaar Global Politics in Londen gaan doen.’

U heeft na Londen ook nog bestuurskunde aan Harvard in de Verenigde Staten gestudeerd. Wat was voor u de meerwaarde van studeren in het buitenland boven Nederland?

‘In Londen heb ik veel kennis opgedaan en mijn horizon verbreed. Ik ben daar ook meer een wereldburger geworden, want je zit in een hele internationale omgeving. Vervolgens heb ik drie jaar bij Boston Consulting Group (BCG), een internationale adviesfirma, gewerkt. Ik leerde daar heel veel, maar als ik dan bij de VVD was, bleken dingen er anders aan toe te gaan in de politiek dan in het bedrijfsleven.

‘Daardoor zag ik heel scherp wat ik nog wilde leren als ik in de toekomst de volledige overstap naar de politiek wilde maken. Dus naast allerlei theoretische vakken volgde ik ook toegepaste vakken over leiderschap, overtuigingskracht en schrijf- en presentatievaardigheden. Allemaal dingen die je tijdens veel theoretische studies in Nederland niet leert, maar waar je in je dagelijks werk wel veel aan hebt.’

Hoe anders is de cultuur op een Amerikaanse universiteit als Harvard vergeleken met bijvoorbeeld Tilburg University?

‘Het is een grote investering om daar te studeren. Mensen van over de hele wereld komen ernaartoe en brengen vaak ook hun partner of gezin mee. Het idee is: ik ben hier om gericht iets te leren en om gericht iets bij te dragen. Ask what you can do is het motto van Harvard Kennedy School. En iedereen leefde daar overtuigd naar.

‘Als je aan Nederlandse eerstejaars vraagt: waarom studeer je dit? Dan is het vaak omdat het ‘leuk’ is, of omdat ze niet zo goed wisten wat ze moesten kiezen. Dat levert echt een andere sfeer op zo’n universiteit op.’

Wat is het meest waardevolle dat u heeft meegenomen uit uw tijd in Tilburg?

‘De analytische manier van denken uit mijn studie economie, want dat heb ik daarna overal kunnen toepassen. Tilburg University was verder een hele fijne plek om als achttienjarige persoonlijk te groeien en om vriendschappen voor het leven op te bouwen.’

Wat had u achteraf anders moeten doen?

‘Ik heb lang over mijn masterscriptie gedaan. Ik deed mijn master economie en bachelor bedrijfseconomie naast elkaar, en ik dacht: nou, dan schrijf ik mijn scriptie in de zomer, voordat ik naar Londen ga. Dat lukte niet. Dus ik nam die scriptie mee naar Londen, maar toen had ik er helemaal geen zin meer in. Ik heb die scriptie anderhalf jaar als een last achter me aan gesleept. Dat was mijn minst prettige periode.’

U woont in Oisterwijk, vlakbij Tilburg. Als u van werkbezoeken in oorlogs- en conflictgebieden thuiskomt, kijkt u dan anders naar uw eigen vrijheid en veiligheid en die van uw gezin?

‘Zeker. Ik heb na mijn studententijd veel gereisd en onder andere Cuba, Iran en Noord-Korea bezocht. Dan zie je met eigen ogen dat de wereld ook anders kan zijn. Ik zocht dat toen bewust op. Nu is het evidenter, omdat we dagelijks de gevolgen van de Russische agressie zien.

‘Mijn vriendin en ik hebben er weloverwogen voor gekozen om terug te gaan naar Brabant. We komen er allebei vandaan en willen dat onze kinderen er opgroeien. Juist in het volle bewustzijn dat onze manier van leven in vrijheid en veiligheid het écht waard is om te beschermen. We ervaren inmiddels dagelijks hoe belangrijk dat is en ook hoe zeer onze vrijheid en veiligheid onder druk staan.’

Zou u de volgende zin van Guus Meeuwis naar eigen inzicht willen afmaken? En dan denk ik aan Brabant want daar…

‘Voel ik me thuis.’

_Advertentie.