Max Verhaar over zijn digitale bubbel: ‘Het voelt alsof het algoritme me overneemt’
Algoritmes gidsen ons door de eindeloze wirwar van het internet. Maar is het ook leuk wat we te zien krijgen? Deze maand duiken we in de bubbel van Max Verhaar (24), de campusdichter van Tilburg University en post-masterstudent lerarenopleiding Nederlands.
Wat valt je het meest op aan algoritmes?
‘Hoe snel ze veranderen. Vijf jaar lang bleef mijn feed redelijk constant met vooral voetbal- en kookcontent, maar nu wordt die bij één nieuw bekeken onderwerp meteen overspoeld door iets anders. Ik stuurde mijn muziekliefhebbende broertje bijvoorbeeld een cover door waarbij er een klassiek rocknummer in een jazzjasje werd gestoken en binnen een kwartier zat mijn feed vol met dat soort covers.’
Zit je in een filterbubbel die vooral je eigen standpunten bevestigt? Probeer je daar uit te komen?
‘Ongetwijfeld, al verschilt het per platform. Na het kijken van één YouTube-short van Andrew Tate krijg ik nu constant video’s van hem en Joe Rogan voorgeschoteld, terwijl Instagram dat niet doet. Ik ben het niet met hen eens, maar dat vind ik prima.
‘Je hoeft niet overal een mening over te hebben – die zijn er al genoeg. Mijn geschiedenisboek zei: ‘Je hebt niet voor niets één mond en twee oren.’ Daar denk ik nog regelmatig aan. Nu lijkt het alsof iedereen alleen maar zendt, met noise cancelling-oordoppen in.’
Praat je wel eens met anderen over hun bubbel?
‘Niet echt. Tijdens verkiezingen merkte ik wel dat er verschillen zijn, en dat kan spanning geven in een vriendengroep. Hoe benoem je dat zonder er een groot ding van te maken? In de praktijk lost het zich vaak op met een dom grapje. Vaker hebben we het over de vraag of we niet gewoon helemaal met sociale media moeten stoppen.’
Zou je je socials verwijderen?
‘Dat heb ik zelfs gedaan tijdens mijn scriptie. Wat ik vooral miste, waren opgeslagen filmpjes en herinneringen. Maar ik vraag me af of alleen het verwijderen van sociale media genoeg is om het scrollgedrag af te leren. Het lijkt dieper te zitten. Nadat ik Instagram had verwijderd, bewogen mijn vingers nog dagenlang automatisch naar de plek waar de app stond. Dat was best intens.’
Ben je weerbaarder geworden voor algoritmes?
‘Ja, door dus af en toe sociale media te verwijderen. Dat helpt me wel bewuster omgaan met mijn gebruik. Ik heb ook dapper een timer op mijn telefoon gezet, maar die zet ik bijna automatisch weer uit. Dat werkt dus niet.’
Verandert jouw kijk- en luistergedrag door algoritmes?
‘Binnen mijn interesses. Ik ontdek graag nieuwe muziek en scroll door Instagram’s ‘For You’-pagina, maar mijn voorkeuren blijven leidend. Uiteindelijk luister ik toch het liefst naar muziek die ik zelf verzamel en bekijk ik liever foto’s van vrienden die ik bewust volg.’
Beïnvloeden algoritmes je online ervaring positief of negatief?
‘Vroeger positief, toen kreeg ik gewoon leuke filmpjes te zien. Nu voelt het alsof het algoritme me overneemt. Alsof het zegt: ‘Jij bent het komende kwartier van mij.’ Gisteren zat ik twee uur op Instagram, maar ik herinner me niks leuks. Niet één filmpje waar ik om heb gelachen. Dat is een pijnlijke realisatie.’
