Belasting ontwijken wordt voor multinationals weer een fluitje van een cent, dankzij Donald Trump

Ook grote bedrijven moeten belasting betalen, vinden steeds meer overheden. Maar door de terugkeer van Donald Trump in het Witte Huis staat de aanpak van belastingontwijking onder druk.

Hoezo, belasting betalen? Van Nederlandse brievenbusfirma’s van de Rolling Stones en U2 tot het eeuwenoude Zwitserse bankgeheim. Bedrijven doen er alles aan om zo weinig mogelijk belasting te betalen en sluizen hun geld liever weg via dubieuze constructies op de Kaaimaneilanden, Guernsey of Monaco.

Aan die belastingvlucht leek een eind te komen door een betere samenwerking tussen landen wereldwijd. Ook op Europees niveau kwam er nieuwe wetgeving. Zo riep het Europese Parlement belastingparadijs Nederland tot de orde.

Want belastingontwijking was niet alleen het monopolie van bananenrepubliekjes in exotische oorden, ook ons land profiteerde gretig mee van miljoenen die Mick Jagger en Bono bij elkaar zongen. Die bands waren op papier in Nederland gevestigd, omdat hier de winst over royalty’s niet of nauwelijks werd belast.

Veel landen, waaronder Nederland, maakten zich daarom sterk voor een minimumtarief. Maar sinds Donald Trump weer aan de macht is in de Verenigde Staten, lijkt de race to the bottom voor winstbelasting opnieuw ingezet.

Niet waterdicht

Terwijl het net zich sloot rond bedrijven die hun winstbelasting weten te ontwijken of ontduiken, wil de nieuwe regering van Donald Trump juist uit het daartoe gesloten akkoord stappen. Volgens het Witte Huis zijn de afspraken slecht voor de Amerikaanse concurrentiekracht.

‘En dat terwijl juist Amerika bijvoorbeeld het voortouw nam om het Zwitserse bankgeheim af te schaffen,’ zegt Arjan Lejour, hoogleraar belastingen en overheidsfinanciën aan Tilburg University. ‘De Amerikanen wilden meer zicht op allerlei dubieuze financiële geldstromen. Ze gebruikten hun economische gewicht om de Zwitsers onder druk te zetten, en met succes.’

Belastingparadijzen

Wereldwijd sloten steeds meer landen zich aan bij de afspraak om minimaal vijftien procent belasting te heffen op de winsten van bedrijven. Landen spraken af om belastingvlucht aan te pakken door onderling gegevens uit te wisselen, zien Arjan Lejour en Dirk Schindler van de Erasmus Universiteit.

In hun nieuwste boek Research Handbook on the Economics of Tax Havens, dat onder hun redactie is samengesteld, laten ze zien dat internationaal beleid tegen belastingontwijking succesvol is. Zo wisselt Nederland sinds 2016 automatisch financiële gegevens uit met meer dan honderd landen, om belastingvlucht tegen te gaan.

Porseleinkast

Maar nu gooit Donald Trump dus het roer om en komt hij de lobby van Amerikaanse multinationals tegemoet, die in Trump een trouwe bondgenoot hebben gevonden tegen hogere belastingtarieven. ‘De Amerikaanse president wil zelfs zover gaan om landen te straffen die weer belasting gaan heffen op winsten van Amerikaanse multinationals,’ zegt Lejour, ‘en dat kan wel eens de doodklap zijn voor het moeizaam tot stand gekomen belastingakkoord.’

Ook op dit gebied gaat Trump dus als een olifant door de porseleinkast en laat hij wereldwijd overheden en economen in vertwijfeling achter. Aan de ene kant betekent het dat bedrijven minder kosten hebben, maar de onzekerheid op economisch gebied is erg groot door het beleid van Trump, denkt Lejour. ‘Dat betekent dat bedrijven wachten met investeren, en dat maakt de kans op een recessie juist groter.’

Wel de lusten

Wat de gevolgen zijn van de Amerikaanse terugtrekking is nog onduidelijk. Lejour: ‘Ik ben benieuwd of Europa op eigen kracht dat akkoord overeind kan houden, ik ben er wel een beetje sceptisch over.’ Daar komt nog bij dat door de handelsoorlog Europa onder grote druk staat om mondiaal concurrerend te blijven. Een hogere winstbelasting is dan minder gunstig.

Toch blijft het belangrijk dat er een akkoord is, vindt Lejour. Een overheid heeft nu eenmaal geld nodig voor publieke taken. Als bedrijven geen belasting betalen, komt de rekening bij burgers terecht. Terwijl ook het bedrijfsleven er de vruchten van plukt. Lejour: ‘Bedrijven profiteren van alle infrastructuur die een overheid aanlegt, en van alle wetten die de overheid implementeert.’

_Advertentie.