Wie is de wetenschapper?

Kun je wetenschapper worden als je van gamen houdt, of geen hoogopgeleide ouders hebt? Natuurlijk wel, schrijft Kevin van Schie. En het is belangrijk dat kinderen dat ook weten. ‘Als je als kind ziet dat sommige wetenschappers op jou lijken, dan lijkt de universitaire wereld een stuk minder ver weg.’

‘Is dit een wetenschapper?’ vraagt een moeder aan haar negenjarige dochter, terwijl ze naar een levensgrote banner wijst waarop een man te zien is. De man op de afbeelding draagt een donkerblauw jasje en sneakers, lacht vriendelijk, en blijkt in zijn vrije tijd veel aan z’n oude auto te klussen. Haar dochter kijkt niet overtuigd: ‘Nee, die is vast klusjesman.’ Ze kijken verder. ‘Deze vrouw dan met die bril?’, ‘Ja, die ziet er slim uit. Die is vast een wetenschapper!’

Welkom bij Night University Junior, waar kinderen de wetenschap betreden op hun eigen nieuwsgierige en energierijke manier. Vanuit Tilburg Young Academy speelden we met de kinderen ons detectivespel. Vijf banners met daarop echte medewerkers van Tilburg University (wetenschappers én niet-wetenschappers) staan opgesteld in de ruimte. De kinderen weten het in het begin zelf nog niet, maar ze zijn in dit spel eigenlijk ook een wetenschapper. Ze mogen slimme vragen stellen om antwoorden te krijgen op de vraag die centraal staat: wie van deze mensen is een wetenschapper?

De reacties zijn vertederend, soms grappig, maar bovenal onthullend. Blijkbaar hebben de jonge bezoekers van Night University Junior al een behoorlijk vastomlijnd idee van hoe een wetenschapper eruitziet of wat die doet. En dat idee klopt vaak maar deels. Het beeld van een wetenschapper (bij kinderen én volwassenen) is in de regel gebaseerd op stereotypes: een wat oudere, witte man, bij voorkeur met een bril of een labjas. Wellicht komt het beeld al boven: Einstein met zijn warrige haar en zijn tong uit zijn mond. Hét icoon van de ‘echte’ wetenschapper, toch?

Kinderen ontdekken tijdens het spel dat wetenschappers er niet allemaal hetzelfde uitzien en dat ze vaak niet uitblonken op de basisschool. Ze leren dat wetenschappers heel verschillende dingen bestuderen (vaak zonder witte labjas!) en dat geen van hen als kind van plan was om wetenschapper te worden. Tijdens het spel gaan we verder met de kinderen in gesprek. Wat is een wetenschapper eigenlijk? Kan een wetenschapper sporten leuk vinden of zijn het vaak boekenwurmen? Maakt het uit of je ouders gestudeerd hebben als je later zelf wetenschapper wilt worden?

In slechts 30 minuten proberen we op een speelse manier aannames ter discussie te stellen en het gesprek over vooroordelen aan te gaan, in de hoop misvattingen een klein beetje te kantelen. Als een kind denkt dat wetenschap alleen is weggelegd voor mensen met hoogopgeleide ouders, een bepaald uiterlijk en specifieke hobby’s, dan kan dat (onbewust) een drempel vormen om zich met wetenschap bezig te houden. Terwijl wetenschap juist baat heeft bij diversiteit en frisse blikken.

Als je als kind ziet dat sommige wetenschappers op jou lijken – dat ze ook van gamen houden of van honden – dan lijkt die (universitaire) wereld ineens een stuk minder ver weg. De universiteit begint namelijk niet pas bij een bachelorinschrijving en zelfs niet op de middelbare school. Het begint al op de basisschool zodra een kind ontdekt dat wetenschap ook over hún vragen gaat: waar bestaan wolken uit? Wie bepaalt wat eerlijk is?

Daarom mogen we wetenschap en de universiteit best wat toegankelijker maken door te laten zien dat wetenschappers en niet-wetenschappers uiteenlopende achtergronden hebben. Dat het mensen zijn met hobby’s, twijfels, dromen, en ja: soms een bril. En misschien, heel misschien, denkt een kind dan: ik wil ook een wetenschapper worden.

Wil je het spel ‘Wie is de Wetenschapper’ zelf ook met kinderen spelen? Neem contact op met de Tilburg Young Academy op youngacademy@tilburguniversity.edu.