De kracht van taal: hoe juridische interpretatie LHBTIQ+-rechten kan versterken

Hoe kan taal de rechten van LHBTIQ+-mensen verbeteren? Dat vraagt voormalig rechtenstudent Kayla Thomas zich af in haar masterscriptie. ‘De queergemeenschap heeft een sterke cultuur. Dit zou een juridische basis kunnen zijn om deze gemeenschap als een beschermde groep te erkennen.’

Waar komt de inspiratie voor je masterscriptie vandaan?

‘Ik ben gefascineerd door de rol van taal in het recht, vooral de kracht die taal heeft binnen het juridisch systeem. Daarnaast heb ik een grote interesse in de LHBTQ+-gemeenschap en hun toegang tot juridische gerechtigheid.

‘In het internationale recht viel me op dat LHBTQ+-rechten nauwelijks zijn vastgelegd. Zo hebben Ghana en Oeganda recent wetten aangenomen die homoseksualiteit strafbaar stellen. Trinidad en Tobago hebben homoseksualiteit zelfs opnieuw gecriminaliseerd.

‘Daarnaast zijn er in landen als Nepal en Tsjechië gerichte gewelddadige aanvallen op LHBTQ+-personen. Dit soort geweld wordt juridisch niet erkend als genocide, terwijl de ernst en systematische aard dat wel zou kunnen rechtvaardigen. Dit bracht me tot mijn onderzoek: het analyseren van juridische definities en het verkennen van queer-theorie om deze uitsluiting beter te begrijpen.’

Wat heb je onderzocht?

‘Queer-theorie is een kritische benadering die traditionele ideeën over gender en seksualiteit onderzoekt en uitdaagt. Het uitgangspunt is dat begrippen zoals ‘man’, ‘vrouw’, ‘hetero’ en ‘homo’ geen vaste of natuurlijke identiteiten zijn, maar ontstaan door taal, cultuur en machtsstructuren.

‘In mijn scriptie analyseer ik de definities van ‘genocide’ en ‘vervolging’ zoals die worden gebruikt door het Internationaal Strafhof. Ik bekijk ze kritisch vanuit een queer-theoretisch perspectief, iets wat in het internationale strafrecht nog weinig gebeurt.

‘Dit onderzoek is belangrijk omdat veel landen gesprekken over gender en seksualiteit vermijden of verbieden. Bij discussies over misdrijven tegen de menselijkheid weigeren veel staten na te denken over genderidentiteit. Daardoor is het lastig om deze onderwerpen op de agenda te krijgen bij beleidsmakers en rechters, laat staan dat ze breed worden opgenomen in academische studies en lesprogramma’s.’

Wat kwam er uit je onderzoek?

‘Het belangrijkste inzicht uit mijn onderzoek is dat wetten op een nieuwe manier gelezen en geïnterpreteerd kunnen worden. Ik heb hiervoor een methode gebruikt die ‘reparative reading’ heet. Dit houdt in dat je de bestaande wettekst leest met de focus op kansen en verbeteringen, zonder de wet volledig te herschrijven. De centrale vraag is: hoe kunnen we de huidige woorden gebruiken om meer mensen juridisch te erkennen en beschermen?

‘Een goed voorbeeld is het woord ‘etniciteit’. Dit wordt meestal strikt geïnterpreteerd. Maar tijdens de rechtszaken over de Rwandese genocide moest de rechtbank de definitie ruimer opvatten om twee groepen als etnisch te erkennen, terwijl ze volgens de letterlijke definitie daar niet onder vielen. Dit laat zien dat er ruimte is om interpretaties aan te passen.’

Hoe is dat toepasbaar op de queergemeenschap?

‘Vanuit die gedachte stelde ik de vraag: kunnen queergemeenschappen ook als een etnische groep worden gezien? Ze hebben vaak een gedeelde cultuur en soms zelfs een eigen taal. Een voorbeeld is ‘Polari’, een geheime taal die queermensen in het Verenigd Koninkrijk gebruikten toen homoseksualiteit nog strafbaar was.

‘Daarnaast kent de queergemeenschap een rijke en langdurige cultuur, zoals de ballroom- en dragscene. In deze gemeenschappen worden tradities doorgegeven in ‘houses’, een soort gekozen families van dragperformers. Dit laat zien dat queergemeenschappen sterke culturele structuren hebben die generaties overstijgen. Dit is een voorbeeld van hoe je een juridische basis kunt creëren om queergemeenschappen als beschermde groep te erkennen’

Wat hoop je te bereiken met je scriptie?

‘Mijn onderzoek biedt een nieuw perspectief op hoe we internationaal recht kunnen lezen en interpreteren. Ik hoop dat het juridische professionals, beleidsmakers en academici aanzet tot nadenken over hoe taal in het recht bepaalde groepen uitsluit en hoe we dat kunnen veranderen.’