Een bestuursjaar kost veel tijd en geld – en daar zijn steeds minder studenten voor te porren

Studie- en studentenverenigingen hebben het zwaar. Niet alleen zien ze hun ledenaantallen teruglopen, ze kunnen leden ook steeds moeilijker porren voor een bestuursfunctie. Terwijl bestuurders hard nodig zijn om de vereniging levend te houden.

Verenigingen vervullen een belangrijke rol in de studententijd. Studenten leren er vrienden kennen en ze gaan samen naar feesten, lezingen en debatavonden. Daarnaast sporten veel studenten in verenigingsverband.

‘Op de vereniging heb ik al mijn vrienden in Tilburg leren kennen,’ zegt Milou Jongbloed, oud-bestuurslid van POLIS, de studievereniging van de opleiding Organisatie- en Managementwetenschappen. Ze zou zo weer lid worden als ze nu zou beginnen. ‘Het is gewoon gezellig, vindt ook Luuk Brouwer, penningmeester van Asset Financials. ‘De hele dag lopen hier mensen binnen, ook bij de andere besturen van Asset. We hebben veel borrels en activiteiten.’

Maar studentenverenigingen hebben steeds meer moeite om nieuwe leden en vooral bestuursleden te vinden, waarschuwt Studenten Convenant, een landelijk samenwerkingsverband van studentenorganisaties. ‘Studentenactiviteiten zijn voor velen een belangrijke uitlaatklep. Als die wegvallen, komt het sociale leven van studenten verder onder druk te staan,’ voorzien de studentenorganisaties.

Zoektocht

Om een vereniging te laten floreren zijn elk jaar nieuwe studentbestuurders nodig. Het organiseren van bijeenkomsten en feesten kost tijd en vraagt inzet, net als het bijhouden van het ledenbestand of de financiën. Jongbloed werd twee jaar geleden bestuurslid van POLIS: ‘Ik was vereerd dat ze me vroegen voor een bestuursjaar.’ Ze vond het heel leuk, maar ze kijkt wel terug op een pittig jaar, waarin ze overuren draaide voor de vereniging.

Brouwer herkent het probleem: ‘Wij hebben Asset opgedeeld in verschillende departementen, maar daardoor hebben we ook heel veel bestuursleden nodig. En dat is de afgelopen jaren niet helemaal gelukt, dus moesten departementen noodgedwongen fuseren. We zijn daardoor van zeven naar vier departementen gegaan.’

Ook Versot, de studievereniging van Sociologie, had moeite om nieuwe bestuursleden te vinden. Dat die er uiteindelijk toch kwamen, was vooral te danken aan de inzet van de oud-voorzitter, die een aantal studenten uit haar jaar persoonlijk benaderde. Maar er zijn weinig nieuwe leden bijgekomen. ‘Het voelt als een gemeenschap die uit elkaar valt,’ verzuchten de nieuwe bestuurders.

Nadelen

Studenten die een bestuursjaar doen hebben vaak weinig tijd voor hun studie, maar moeten wel collegegeld betalen. Om ze hiervoor te compenseren, en bestuurswerk aantrekkelijker te maken, krijgen studentbestuurders een bestuursbeurs van de universiteit.

Voor haar bestuursjaar kreeg Milou Jongbloed een bijdrage van drieduizend euro. Het grootste deel van haar beurs ging op aan het collegegeld van 2.500 euro, terwijl ze amper tijd had voor een bijbaan om andere kosten te dekken. ‘Het bestuurswerk kostte me veertig uur in de week en dan was ik vaak ook nog ’s avonds in de weer voor de vereniging.’

‘Met mijn bestuurswerk verdien ik twaalf of dertien cent per uur’

Nee, voor het geld hoef je het niet te doen, vindt ook Luuk Brouwer: ‘Daar kan ik de huur niet van betalen.’ Bestuurswerk kost hem veel tijd en geld: ‘We hebben het uitgerekend. Volgens mij verdien ik twaalf of dertien cent per uur. Het voelt meer als vrijwilligerswerk.’

Actieve leden

De terugloop in nieuwe bestuursleden is een direct gevolg van de afname van actieve leden en van leden überhaupt. Heja Yakut is bestuurslid van Enigma, de studievereniging van Cognitive Science and Artificial Intelligence: ‘Tijdens de 013 Fair kwamen er veel mensen naar onze stand, maar aan het einde waren er niet zo veel aanmeldingen als we hadden verwacht.’

Romy Oomens, inmiddels docent Sociologie, was vanaf 2018 actief betrokken bij Versot. Een vereniging heeft volgens haar niet per se veel leden nodig, maar vooral actieve leden. ‘Wij hadden een groepje van twintig mensen en dat was een hele hechte groep. Als er een activiteit was, kwam bijna iedereen. Daar wilde je graag bij horen.’

Actief

Actief meedoen binnen een vereniging heeft veel voordelen. Zo kun je een heleboel kennis en vaardigheden opdoen die je in de collegebanken niet meekrijgt. Brouwer: ‘Je leert bijvoorbeeld hoe je een bijeenkomst moet organiseren. En laatst moest ik bij een ledenvergadering een budget presenteren, want ik ben de penningmeester.’

Verenigingswerk staat ook goed op je cv. Jongbloed: ‘Ik hoop in het management van een bedrijf te komen, dat is ook wel één van de redenen dat ik het heb gedaan.’ Én je leert door het organiseren van bijvoorbeeld bedrijfsbezoeken heel veel mensen van bedrijven kennen, vult Brouwer aan. ‘Ik ken iemand van het vorige bestuur die een aantal keer is gevraagd om op gesprek te komen bij een bedrijf, puur op basis van de persoonlijke contacten.’

Aansluiting

Grote studentenverenigingen als Vidar melden geen problemen met het werven van nieuwe leden. Het zijn vooral de kleinere studieverenigingen die maar moeilijk aan nieuwe leden kunnen komen. Verenigingen als Enigma en Versot hebben een beperkte ‘vijver’ waarin ze kunnen vissen.

‘Het is tegenwoordig echt moeilijk om mensen enthousiast te maken. Terwijl we toch volop werven bij introductieprogramma’s en evenementen, in de colleges en via sociale mediakanalen,’ zegt Elle Bouman, de nieuw voorzitter van Versot. ‘Het voelt als een gemeenschap die uit elkaar valt,’ verzuchten de andere bestuursleden.

Oorzaken

Hoe komt het dat er zo weinig animo is voor actief lidmaatschap van een studievereniging? Heja Yakut: ‘Vorig jaar was ik eerstejaars en woonde ik wel een aantal evenementen bij. Maar ik wilde nog geen bestuurslid worden, want het werk leek me zo moeilijk. En ik moest ook heel erg wennen aan de universiteit en de colleges zelf.’

Maar zelfs de aanwas van niet-actieve leden loopt dus spaak. Verenigingen lijken minder interessant te zijn geworden voor studenten. Jongbloed denkt dat het onder andere komt doordat studenten langer thuis wonen: ‘De huren zijn gestegen en nieuwkomers kunnen bijna geen kamer krijgen. En dus stellen eerstejaars het actieve studentenleven uit.’

Corona

Ook de coronapandemie en de lockdowns lijken een spelbreker te zijn geweest die nu nog doorwerkt. ‘Voor corona was het studentenleven veel actiever,’ hoort Brouwer van ouderejaars. ‘De meeste kroegen waren toen nog vol. Als je te laat naar de stad ging, kon je gewoon niet meer binnenkomen.’

‘Een Zoom-meeting was voor nieuwe studenten een te grote drempel’

Waarschijnlijk ging het bergafwaarts na corona, denken ook de bestuursleden van Versot. ‘We zien nog foto’s in de boardroom van introducties en studiereizen vóór de pandemie.’ Als de lockdown eenmaal is opgeheven, dacht ook Oomens, zullen studenten wel de drang hebben om elkaar weer op te zoeken. Maar de leden kwamen niet terug.

Breuk

‘Tijdens corona organiseerden we wel evenementen via Zoom, maar daar kwamen vooral de oudere actieve leden op af, zegt Oomens. ‘Zo’n online meeting was voor veel nieuwe studenten een te grote drempel, gok ik. Als je in een Zoom-meeting terechtkomt waar je niemand kent, dan is het lastig om jezelf daar comfortabel te voelen.’

Na de lockdowns hadden veel nieuwe studenten hun eigen weg al gevonden. Ze sloten zich niet meer aan bij de studievereniging, denkt Oomens. Daarom is het volgens haar belangrijk om als vereniging juist nu heel erg je best te doen om eerstejaars aan te trekken.

Oomens: ‘Nu zijn ze nog zonder ‘community’ op de universiteit. Als eerstejaars zien dat de vereniging leuke dingen doet en als vrienden of bekenden zich daarbij aansluiten, dan kan je zo steeds meer mensen om je heen verzamelen, en dan kan het echt wel weer wat worden.’