‘Wim heeft bloed aan zijn handen’: wanneer gaat protesttaal over de schreef?
‘Wim van de Donk steunt de genocide.’ De leuzen van Palestine Solidarity Tilburg zijn fel en persoonlijk. Studenten en medewerkers vinden ze vaak te ver gaan. Vallen zulke uitingen buiten de vrijheid van meningsuiting, of juist niet?
Wie over het Professor de Moorplein naar de campus wandelt, komt langs verschillende posters van Palestine Solidarity Tilburg (PST). De boodschap is duidelijk: Tilburg University is medeplichtig aan de genocide in Gaza. Geen malse boodschap.
PST haalt vaker felle leuzen van stal, die worden geroepen tijdens protestmarsen, of bijvoorbeeld op spandoeken aan de bibliotheekbrug terechtkomen. ‘Wim steunt de genocide,’ of ‘Wim heeft bloed aan zijn handen’, verwijzend naar de rector magnificus van Tilburg University. Tijdens de universiteitsraad van juni rollen demonstranten een spandoek uit waarop Van de Donk een ‘oorlogscrimineel’ wordt genoemd.
Brug te ver
Veel studenten en medewerkers vinden de leuzen te ver gaan. Het persoonlijk verantwoordelijk stellen van de rector en de universiteit voor het leed in Gaza is volgens hen een brug te ver. ‘Smadelijk,’ noemt een medewerker het tegenover Univers. Een ander vindt het ‘over een grens gaan.’
Gaan dit soort uitingen inderdaad te ver? ‘Vrijheid van meningsuiting is de absolute voorwaarde voor een goed functionerende democratie,’ zegt Alice Dejean de la Bâtie, hoogleraar rechten aan Tilburg Law School. Maar dat betekent niet dat alles zomaar kan.
Protest versus veiligheid
Binnen de universiteit kan de vrijheid van meningsuiting botsen met de verantwoordelijkheid om onderwijs veilig en ongestoord te laten verlopen. ‘Als een protest of uiting andere studenten bedreigt of het onderwijs ernstig verstoort, kan de universiteit ingrijpen,’ legt Dejean de la Bâtie uit.
Maar de beperkingen zijn duidelijk afgebakend, vertelt Dejean de la Bâtie. Politieke voorkeuren of de inhoud van een debat mogen nooit op zichzelf een reden zijn om meningen te onderdrukken.
Posters: protest of smaad?
Soms is de afweging eenvoudig. Toen actiegroep PST het Dante-gebouw bezette, was er sprake van een directe verstoring van het onderwijs aan de universiteit. In dat geval mag de universiteit ingrijpen.
Maar slogans en leuzen verstoren het onderwijs niet, ook niet als ze fel en persoonlijk zijn. Juridisch kan een uiting wel onder smaad vallen. Dat betekent niet dat die automatisch verboden is.
‘Op dezelfde manier als het blokkeren van een weg een overtreding kan zijn die wordt gerechtvaardigd door de vrijheid van meningsuiting, geldt dat ook voor smaad,’ zegt Dejean de la Bâtie.
‘Het kan smaad zijn, maar dat maakt het nog niet per se illegal,’ vervolgt Dejean de la Bâtie. ‘Zeker niet als het gaat om een onderwerp van algemeen belang, zoals Gaza, en al helemaal niet als het feitelijk onderbouwd kan worden.’
Strengere aanpak van sommige protesten
Volgens Dejean de la Bâtie gaat het debat verder dan alleen de universitaire context. Ze ziet een bredere trend in Europa: pro-Palestina- en klimaatprotesten worden strenger aangepakt dan bijvoorbeeld boerenprotesten.
‘Protest is bedoeld om verstorend te zijn,’ benadrukt ze. ‘Als je demonstraties onschadelijk maakt door te veel regels, verliezen ze hun kracht. Daarmee wordt een democratisch recht uitgehold.’
