Waarom kijken we zo graag naar B&B Vol Liefde en Monica Geuze?

Eén aflevering B&B Vol Liefde, en voor je het weet zit je drie uur later nog op de bank met chipskruimels op je trui. We weten dat het nep is, maar we blijven kijken. Waarom krijgen we geen genoeg van reality, of het nu op tv is of in onze Instagram-feed?

Onderuitgezakt op de bank hangen met een zak chips voor een nieuwe aflevering van B&B Vol Liefde. Voor veel mensen is het een herkenbaar tafereel. En zelfs als je niet kijkt, kun je er niet omheen: programma’s als Married at First Sight, Temptation Island en Echte Jongens op Safari domineren niet alleen de buis, maar ook het gesprek van de dag.

Waar komt die liefde voor reality-tv vandaan? Als je tijdens het tv-kijken ook nog door de verhalen van influencers zoals Monica Geuze scrolt op Instagram, zie je dan niet hetzelfde: een opgepoetst beeld van de werkelijkheid? En hoe is het voor de mensen aan de andere kant van het scherm eigenlijk om een show te maken van hun leven?

Reality-tv als springplank

Volgens media-expert en universitair hoofddocent bij het departement Culture Studies Tom Van Hout is reality-tv de voorloper van de digitale cultuur die we nu overal terugzien. Influencers en reality-tv-sterren hebben veel van elkaar weg, zegt hij.

‘Sommige influencers zijn al bekend en komen daardoor in het vizier van grote omroepen. Door hun deelname aan televisieprogramma’s vergroten ze hun merk, trekken ze volgers aan en vergroten ze hun bereik.’

Er zijn ook onbekende deelnemers die zich uitdagend gedragen op televisie en hierdoor in de schijnwerpers komen. Deze aandacht weten ze vervolgens vast te houden door na het programma actief te worden op sociale media.

Reality-tv kan zo een opstapje zijn. ‘De realitysterren van vijftien jaar geleden zijn de influencers van nu,’ zegt Van Hout. ‘Beide zijn acteurs in een soort spektakel dat altijd voor ons beschikbaar is.’

Zelf de regie in handen

Toch zijn er duidelijke verschillen tussen influencers en realitysterren. Het grootste verschil zit in de manier waarop ze een show maken van hun leven. Influencers zijn vaak zelfstandigen of werken met een klein team, terwijl reality-tv draait om grote producties met talloze betrokkenen.

Daardoor bepalen influencers veel meer zelf hoe ze overkomen en hun merk promoten. Realitysterren leveren die controle grotendeels in. Toch gaat het leven van influencers niet altijd over rozen volgens Van Hout. ‘Influencers en streamers leven eigenlijk in een permanente staat van reality-tv. Ze moeten zichtbaar, authentiek en altijd beschikbaar zijn, terwijl succes en falen volledig worden geïndividualiseerd.’

De illusie van echtheid

Of het nu gaat om influencers, realitysterren of iets daartussenin: ze serveren ons allemaal een zorgvuldig geconstrueerde neprealiteit. Waarom trekt dat mensen zo aan? ‘Omdat we ons kunnen identificeren met deze personen,’ zegt Van Hout. ‘We zien een heel spectrum aan menselijke emoties. Conflict, drama, intrige; alles wordt uitvergroot en uitgemolken.’

Dat houdt de aandacht vast. Ook wetenschappelijk is dat verklaarbaar: kijkers ervaren affect, een emotionele reactie op wat ze zien, zoals angst, woede of plezier. ‘Dat is een klassiek concept uit het neoliberale theater: het draait allemaal om het uitlokken van zoveel mogelijk emotie,’ legt Van Hout uit. In reality-tv gebeurt dat niet per seizoen, maar per aflevering.

En zo blijven we kijken. Avond na avond, onderuitgezakt met diezelfde zak chips. We lachen, oordelen en voelen mee, veilig vanaf de bank. Want hoe nep het ook is, het voelt echt.

_Advertentie.