Bibliotheekmedewerker Emmy Golstein: ‘Ons werk wordt vaak onderschat’

Na veertig jaar bij Tilburg University gaat bibliotheekmedewerker Emmy Golstein met pensioen. Via de Theologische Faculteit kwam ze in de universiteitsbibliotheek terecht, waar ze de nodige veranderingen meemaakte. Van middeleeuwse geschriften en coaxkabels naar tosti-woensdag, dit is het verhaal van Emmy Golstein.

Als je veertig jaar aan de universiteit werkt, welk verhaal vertel je dan als je bijna met pensioen gaat? Emmy Golstein (1961), medewerker bibliotheekservices (LIS), heeft over deze vraag nagedacht. ‘Toen ik mijn bureaulade aan het opruimen was, merkte ik dat een aantal gebeurtenissen best veel invloed op mij hebben gehad.’ Geëmotioneerd: ‘Zoals het overlijden van een dierbare collega. Dat raakt me nog steeds.’

Emmy, al jaren een vast gezicht achter de bibliotheekbalie, kan haar pensioen al ruiken. Nog een paar bladzijden en dan is het boek Tilburg University echt uit. De universiteit die ze achterlaat, is een andere dan waar ze in 1985 als net afgestudeerd documentalist aan de slag ging.

Studenten zijn meer op zichzelf gericht

‘Het was in die tijd heel moeilijk om aan een baan te komen, er waren nauwelijks vacatures. De universiteit was pas mijn tweede sollicitatie, dus ik was heel blij dat ik snel aan de slag kon,’ vertelt Emmy in een vergaderruimte op de eerste verdieping van de universiteitsbibliotheek. ‘Ik kwam terecht in de bibliotheek van de Theologische Faculteit, toen nog een zelfstandige stichting.

‘Dat was een bibliotheek zoals veel mensen die nu graag terug zouden zien: een plek waar je met plezier naartoe komt, waar je verbinding voelt en vooral dingen met elkaar deelt. Denk aan informatie, boeken, kennis en werkplekken. Dat probeer ik aan de balie ook altijd aan studenten uit te leggen, want ik merk dat studenten steeds meer op zichzelf gericht zijn en denken wel overal recht op te hebben, maar vervolgens niets willen delen.’

Als voorbeeld geeft Emmy het niet tijdig terugbrengen van boeken. ‘Dan wordt er nogal makkelijk gedacht: over twee weken heb ik die literatuur nodig voor mijn tentamen, een andere student wacht maar even. Zo werkt het niet,’ zegt ze stellig. ‘De bibliotheek betekent delen.’

Van coax naar internet

Terug naar de Theologische Faculteit waar Emmy’s carrière begon. ‘Toen ik er zo’n twintig jaar werkte, werd besloten dat theologie op zou gaan in de universiteit. De collectie theologische boeken ging naar de universiteitsbibliotheek. En ik kwam met die collectie van zo’n 400 duizend banden mee,’ zegt ze op de voor haar kenmerkende ironische toon. ‘De meeste van die banden staan trouwens nog steeds hier beneden, in het depot op de begane grond.

‘In diezelfde periode was de universiteit aan het digitaliseren. Voor medewerkers die bij wijze van spreken altijd met kaartenbakken hadden gewerkt, vroeg dat om aanpassingen. Je hoefde je niet met digitalisering bezig te houden, maar je moest er wel mee kunnen werken.’

De bibliotheek werd ook digitaal raadpleegbaar. De Theologische Faculteit werd met een coaxkabel verbonden met het universiteitsnetwerk, later kwam het internet. ‘Kun je nagaan: eerst moest je inbellen voor de catalogus, daarna hadden we die coaxkabel en op een gegeven moment was er overal internet. Nu heel normaal, toen iets bijzonders.’

Loyaal aan de universiteit

Voor iemand die het prachtig vindt om middeleeuwse boeken vast te houden, kan digitalisering een schrikbeeld zijn. Maar Emmy zag ook kansen. ‘Ik besefte dat er door goedwerkende digitale systemen nog meer informatie ter beschikking kwam. Uiteindelijk heb ik er talloze collega’s en studenten in opgeleid en diverse systemen getest, waaronder ons huidige bibliotheeksysteem, wij waren overigens de eerste in Europa die dat kregen.’

Emmy is niet de enige LIS-medewerker die na ruim vier decennia afzwaait. ‘De afdeling is aan het veranderen en verjongen.’ Op de vraag waarom zoveel collega’s zo lang loyaal zijn aan de universiteit antwoordt Emmy stellig: ‘Dat komt voornamelijk door mijn collega’s. Ook door een paar studenten, maar het zijn vooral mijn collega’s die het ‘m doen.

‘Ik werk al lang met dezelfde mensen en wij maken samen iets waar je anderen mee helpt. Zo voelt dat echt, dat is heel fijn.’ Met een zuur gezicht: ‘Ik had er niet aan moeten denken om altijd in mijn eentje te zitten, zoals zzp’ers.’

De top onder de bibliotheken

‘Daarnaast speelt deze omgeving een grote rol: universiteitsbibliotheken zijn de top onder de bibliotheken. Dat komt onder andere door de enorme collectie, van handgeschreven materiaal tot het meest digitale wat je je voor kunt stellen. Wij hebben daar de systemen, infrastructuur en kennis voor in huis.

Emmy studeerde in de jaren tachtig af aan de Bibliotheekacademie. ‘Dat was toen al geen opleiding waar je makkelijk voor koos. Inmiddels is de academie helaas verdwenen. Dat betekent dat met het naderende pensioen van een aantal collega’s ook veel bibliotheektechnische kennis verdwijnt.

‘Het probleem is dat studenten, en ook wetenschappers, denken dat ze digitaal zelf alles kunnen vinden, maar dat is niet zo. Ze kennen de wetenschappelijke weg vaak niet. Gisteren kwam er nog een studente aan de balie die maar niet in een database kwam. Zo iemand neem ik mee en laat ik uitgebreid zien hoe het werkt. Meestal zijn studenten daarna heel blij dat ze weer vooruit kunnen.’

Kennis die verloren gaat

‘Ons werk wordt vaak onderschat,’ concludeert Emmy met een enigszins miskend gevoel. ‘Er wordt soms gedacht dat wij als receptionisten achter de balie zitten. Het is goed om je te realiseren hoeveel mensen hulp nodig hebben om tot goede informatie te komen en op welke manier je dat doet. Dat is echt een grote groep. Ik weet niet hoe dat straks gaat, als meer collega’s met specifieke kennis met pensioen gaan en er geen nieuwe mensen worden opgeleid.

‘Er wordt momenteel veel geïnvesteerd in hospitality en innovatief management. Terwijl het een student echt niet kan schelen of er een droogloopmat bij de ingang ligt, of dat er gratis koffie geschonken wordt. Dat zijn allemaal dingen ‘om het voor de student leuk te maken’. Maar als je met je scriptie bezig bent, wil je gewoon toegang tot de juiste literatuur hebben. En als je vastloopt wil je door een mens geholpen worden.’

Verlies van een collega

Als je met mensen samenwerkt, betekent het helaas ook dat je soms collega’s verliest. Maar de herinnering aan Emmy’s in 2007 overleden collega Marjolein Dijkstra is nog springlevend. ‘Samen met een aantal andere collega’s zag ik Marjolein ook privé.

‘We maakten van die NS-wandelingen: met de trein ergens naartoe om dan terug te wandelen. We hadden onderweg zoveel lol. Marjolein had ongelofelijk veel humor, was sportief en heel ad rem. Ze was een geweldige vrouw en collega.’

Tosti-woensdag

Emmy’s echtgenoot, hij werkte sinds 1984 bij de universiteit, is al enige tijd met pensioen. Met een lachje: ‘Dat wordt wennen als ik dadelijk ook fulltime thuis ben. Maar ik verheug me erop om met ons campertje op pad te gaan.’

Helemaal loskomen van Tilburg University doet Emmy zeker niet. ‘Ik blijf lid van de personeelsvereniging en ik heb nog steeds goed contact met oud-collega’s. Bovendien werkt mijn zoon sinds een paar jaar ook bij de universiteit. We lunchen elke week samen op, zoals wij dat noemen, tosti-woensdag. Wat mij betreft is dat ook na mijn pensioen een blijvertje.’

Emmy Golstein gaat per 1 januari 2026 met pensioen.

_Advertentie.