Grondwet: slechts van symbolische waarde?

De Nederlandse Grondwet bestaat 200 jaar. Dat wordt zaterdag  gevierd. Maar waarom is onze Grondwet veel minder een ‘ding’ dan in de Verenigde Staten of Duitsland? Jurist Gert-Jan Leenknegt  vindt dat onze Grondwet meer aandacht verdient.  “Met de Grondwet in de hand kun je bijvoorbeeld de vraag beantwoorden of Wilders wel of niet moet worden vervolgd voor zijn uitspraken.”

Zaterdag 29 maart wordt in Den Haag gevierd dat de Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlandsen 200 jaar bestaat, met allerlei festiviteiten in de stad. Dan wordt ook de website www.nederlandrechtsstaat.nl nog een keer gepresenteerd (hij bestaat al een jaar). Deze site is gemaakt door de vakgroep Publiek Recht van de School of Law onder leiding van Karten Meijer. Het is een zeer overzichtelijke site waarop de tekst van de Grondwet is verrijkt met commentaren, geschiedenis, jurisprudentie (denk aan Janmaat toen en Wilders nu) en filmpjes.

Gert-Jan Leenknegt schreef samen met Hirsch Ballin het boek Korte uitleg van de Grondwet, gebaseerd op de eerder genoemde website. In Brabants Dagblad staat morgen een artikel over het onderwerp, geschreven door Leenknegt, Ernst Hirsch Ballin, Maurice Adams en Karsten Meijer.

Waarom vind jij dat de Grondwet meer aandacht verdient?

“De Grondwet heeft een symbolische waarde omdat deze wet het fundament van onze democratische rechtsstaat is. Dat mogen Nederlanders best beter beseffen.  En de democratische waarden uit de Grondwet – slechts 143 artikelen – gelden nog steeds. Zonder grondwet waren we een dictatuur.

Maar de Grondwet is ook voor de huidige wet- en regelgeving belangrijk. Maar dat is in Nederland niet zo goed duidelijk. In bijvoorbeeld de Verenigde Staten en Duitsland wordt er veel meer belang aan gehecht. Het is zonde dat dit in Nederland niet zo is.”

Waar komt dat verschil vandaan?

“In veel landen is de grondwet veel meer een onderdeel van het dagelijkse politieke bedrijf omdat nieuwe wetten er door het hooggerechtshof kunnen worden getoetst aan de grondwet.  De rechter kan ze vervolgens ongeldig verklaren. Dat kan in Nederland niet. Bij ons heeft het parlement het laatste woord bij de invoering van nieuwe wetten. Daardoor leeft de grondwet hier veel minder.

In landen als de Verenigde Staten en Frankrijk is de grondwet ook veel nationalistischer. ‘We the people of the United States of America’, staat in de Amerikaanse grondwet. Onze grondwet is kaal en zakelijk.  Dat ligt wellicht aan onze volksaard. We zijn niet zo constitutioneel ingesteld.”

In welke hedendaagse kwesties zou de Grondwet goed kunnen worden ingezet?

“Bijvoorbeeld bij de invoering van  cameratoezicht  – een kwestie bij de gemeenteraadsverkiezingen – geeft de Grondwet duidelijke richtlijnen over privacy en waar bevoegdheden liggen.  Een ander voorbeeld: er is discussie over dat de leden van de Eerste Kamer met hun eigen partij zouden moeten ‘meestemmen’.  Maar dat zou helemaal geen discussie mogen zijn. De Grondwet zegt duidelijk dat kamerleden ‘zonder last’ moeten stemmen.”

Wat zegt de Grondwet over de uitspraken van Wilders (‘minder Marokkanen’)?

“De Grondwet is daar duidelijk in. In artikel 7 staat dat er vrijheid van meningsuiting is, mits daarbij de wet niet wordt overtreden. Daarmee wordt verwezen naar het Wetboek voor Strafrecht. In dit wetboek staat dat ‘haat zaaien’ niet mag. Er staat ook in dat de immuniteit van politici geldt in de Kamer, maar niet daarbuiten. Dus als Wilders in een vol Haags café gaat roepen dat er minder Marokkanen moeten komen, is dat strafbaar. Er is dus alle reden om Wilders te vervolgen en te veroordelen.”

_Advertentie.