Stapel: publicatiedrang leidt tot wetenschappelijke pornografie
Oud UvT-hoogleraar Diederik Stapel wil niet in de media reageren op het nieuws dat hij ontslagen is bij de UvT vanwege het vervalsen van onderzoeksresultaten, zo blijkt uit navraag van Univers. Wel deed hij in het verleden in het universiteitsblad al opmerkelijke uitspraken over prestatiedruk en publicatiedrang.
Stapel laat zich qua woordvoering vertegenwoordigen door Matze Communicatie, gespecialiseerd in crisiscommunicatie. Monique Matze laat weten dat Stapel geen reactie wil geven in de pers. “Stapel kan zich goed vinden in hetgeen rector magnificus Philip Eijlander heeft gezegd in de pers. Daar houden we het voorlopig bij, in ieder geval tot het moment dat het onderzoek is afgerond.”
Stapel hekelde in columns van Univers (in 2006/2007) eerder het strakke systeem waarin wetenschappers moeten publiceren om onderzoekstijd te behouden. Bij zijn oratie in 2008 stelde hij tevens dat die publicatiedrang leidt tot wetenschappelijke pornografie.
Toppublicaties zijn een indicator of onderzoeken geslaagd zijn, maar Stapel ziet dat deze indicatoren, zoals aantallen publicaties, steeds vaker als criterium gehandhaafd worden. “Dit zet een premie op veel publiceren en niet op goed onderzoek doen”. Volgens Stapel was dit de oorzaak van de huidige ‘trendvolgende modewetenschap. Onderzoekers worden stukloonwetenschappers die geen interessante onderzoeksvragen of wetenschappelijke uitdagingen zien, maar geinige effectjes en aardige resultaatjes’ De resultaten hieruit beschrijft hij zelf als ‘wetenschappelijke pornografie’.
In een interview, een jaar geleden afgenomen met Stapel na zijn aanstelling als decaan van FSW, lichtte hij die uitspraak toe. “De instelling van een puntensysteem was ooit nodig maar de cultuuromslag is voltooid: iedereen weet nu wel wat de bedoeling is. Zo’n systeem moet geen straight jacket worden. Dan krijg je zo’n cultuur van ‘ik schrijf wat en dat deel ik door drie en stuur ik naar drie tijdschriften op’. Als daar het volstrekt onbekende Scandinavian Journal bijzit geeft dat niet; het telt als een internationale publicatie. Ik heb liever dat een wetenschapper die aan iets heel groots en belangrijk werkt daarover één mooi stuk schrijft – ook al haalt-ie dan officieel z’n punten niet.”
De uitspraken van Stapel zijn achteraf saillant te noemen. Gisteren gaf KNAW-president Robbert Dijkgraaf, al aan dat Stapel mogelijk tot vervalsing van de data is overgegaan als gevolg van de druk om te presteren.
Het interview met Diederik Stapel bij zijn benoeming als decaan kun je hier terugluisteren. Vanaf de 8e minuut praat Stapel over wetenschappelijke pornografie, eerlijkheid vertrouwen en het puntensysteem.
Advertentie.
