Een mening is ook maar een feit!

De laatste dagen tuimelden verontwaardigde commentaren over elkaar heen. Mensen doen net alsof de feiten ook maar een mening zijn. En meningen worden verheven tot feiten. Is die verontwaardiging terecht? Dat valt nog maar te bezien…

Voor liefhebbers van satire is het de laatste tijd echt prijs. Onlangs viel een tot op de tanden toe bewapende man een pizzatent binnen. Hij had op internet gelezen dat Hillary Clinton de spil was in een pedofielennetwerk dat vanuit dat bewuste restaurantje opereerde. Niet waar natuurlijk, maar dat wist die vent niet, en hij schoot er lustig op los. Een feitelijk onjuiste mening, maar wel met echte gevolgen.

Of wat te denken van zo’n beetje alles wat Donald Trump en zijn entourage zeggen over climate change, over het schoolsysteem, roken, en criminaliteit? Je kunt gerust twijfelen aan het feitelijke waarheidsgehalte van deze meningen, maar feit is wel: mensen zijn het roerend met die knakkers eens, en nu ze 20 januari het Witte Huis in trekken, zullen we eens zien welke feitelijke gevolgen deze – onjuiste – meningen zullen hebben. Of eentje dichter bij huis: Wat te denken van Henk Krol, met zijn ontkenning van harde CBS feiten. Hij weet wel beter: Bejaarden hebben het slecht, en alleen hij kan er iets aan doen. Gevolg: duizenden bejaarden stemmen op deze onjuiste schreeuwert, en de politiek zal beleid moeten ontwikkelen om zijn kiezers tevreden te stemmen.

En hier kunnen we dan allemaal verontwaardigd over doen. Dolf Jansen deed dit onlangs in het programma Pauw. Volgens Jansen mag je alleen een mening hebben over de feiten, en niet doen alsof een mening hetzelfde is als een feit. En ook gewaardeerd columniste Sheila Sitalsing verklaarde (vanochtend in de Volkskrant) dat aan die figuren die het niet zo nauw nemen met de feiten eigenlijk wel een steekje los zit. En Frank Heinen (eveneens de Volkskrant) deed er nog een schepje bovenop door te suggereren dat door al die meningen van tegenwoordig de good-old-feiten in de uitverkoop zijn gedaan. Ze tellen gewoon niet meer, zo lijkt men te klagen.

‘Gevoelscriminaliteit, gevoelseconomie en gevoelstemperatuur doen ertoe’

Natuurlijk zal ik meteen erkennen dat er een wezenlijk verschil is tussen de feitelijke werkelijkheid en de mening erover. Maar goed, ik denk dat we ook met zijn allen moeten erkennen dat de gemeende feiten ook feiten zijn. En eigenlijk weten we dat al! Waarom immers het veiligheidsgevoel meten als je weet wat de criminaliteitscijfers zijn? Of waarom het vertrouwen in de economie meten als we weten wat de beurs- en macro-economische cijfers zijn? En waarom denk je dat je elke avond bij het weerbericht naast de echte temperatuur ook een indicatie krijgt van de gevoelstemperatuur?

Omdat de gevoelscriminaliteit, gevoelseconomie en gevoelstemperatuur uitmaken hoe mensen zich zullen gedragen! Je haalt het touwtje uit je brievenbus als je je onveilig voelt. Je verkoopt al je aandelen als je denkt dat de economie naar de maan gaat. En je haalt een extra trui uit de kast als de gevoelstemperatuur 4 graden is. En of het ‘echt’ onveilig is, of het ‘echt’ recessie is, en of het ‘echt’ koud is, maakt eigenlijk geen hol uit.

Laten we wel wezen. Meningen zijn belangrijke sociale feiten. Het aloude Thomas theorema (‘If men define situations as real, they become real in their consequences’) heeft altijd gewerkt. En dat wordt nu gewoon heel erg duidelijk. Dan kan je gaan zitten mopperen dat dit niet eerlijk is. Maar ben je een cultuursocioloog als ik dan weet je dat er iets veel belangrijkers te doen is. Je bestudeert de meningen van mensen, en kijkt hoe dit echte ‘feitelijke’ gevolgen heeft. Meningen veranderen de wereld. Echte meningen, echte feiten.

PA.

_Advertentie.