Harvard aan de Rijn?

Moet Nederland investeren in een absolute topuniversiteit of genoegen nemen met de subtop? Die discussie laaide afgelopen weken weer op. Sylvester Eijffinger, topeconoom aan Tilburg University, ziet de komst van een topuniversiteit niet gebeuren: “Daar hebben we in Nederland de cultuur niet voor.”

In 2011 opperden Benno van Dongen, Jaron Weishut en Jeroen Vugts in het NRC al het idee een Nederlandse topuniversiteit een kans te geven. Zij vreesden dat Nederland zonder topuniversiteit op lange termijn geen talent kan aantrekken en behouden. Vorig jaar werd de discussie opnieuw aangewakkerd door een rapport van OESO, waarin zij concludeerden dat ons systeem geen ruimte biedt voor excellentie. Een ‘Harvard aan de Rijn’ zou daar verandering in kunnen brengen, werd door sommigen gesteld.

Eigen vermogen

Sylvester Eijffinger was in 2003, 2008 en 2013 werkzaam als gasthoogleraar aan Harvard (zijn ervaringen zijn hier te lezen). En volgende lente gaat hij weer drie maanden lesgeven op de prestigieuze universiteit. Hij is bekend met het reilen en zeilen binnen de universiteit en het valt hem op dat alle mensen, tot aan de topbestuurders van de KNAW, oordelen over Harvard, terwijl ze er nooit gewerkt hebben. “Als je over Harvard praat, moet je jezelf er wel in verdiepen. Toen ik in 2013 aan Harvard lesgaf, was het vermogen 33 miljard dollar. Dat zal nu, schat ik voorzichtig, tussen de 35 en 40 miljard liggen. Tilburg University heeft een eigen vermogen van 150 miljoen euro. Hoe kunnen Nederlandse universiteiten dan concurreren met Harvard?”

Giving back-cultuur

Eijffinger zegt dat een universiteit als Harvard om nog een reden niet haalbaar is in Nederland: “Dat komt door de ‘giving back culture’ in Amerika. Vermogende alumni geven zo de helft van hun eigen vermogen aan universiteiten. En neem Silicon Valley, waar Stanford is gehuisvest. Google, Apple, Facebook, ze investeren honderden miljoenen in de universiteit. In Nederland mengt het bedrijfsleven zich veel minder. En de rijke alumni houden hun vinger op de knip.”

Foto: Ben Bergmans/AVC

“Er valt niet tegen op te boksen”, vervolgt Eijffinger: “Harvard heeft 200 professionele fundraisers. Dat getal is onwerkelijk hoog voor een Nederlandse universiteit. Die mensen nemen elke dag lijsten van alumni door en bellen dan met de vraag: ‘U heeft 20 miljoen. Dat is veel geld. Dat krijgt u nooit allemaal op. Waarom schenk je niet tien miljoen aan Harvard?’ Zo gaat dat.” Eijffinger ziet dat in Nederland een kruidenierscultuur heerst. Bovendien zitten universiteiten vast aan de normen van het maximale ministersalaris dat een hoogleraar mag verdienen. “Ga dan maar eens concurreren. Zelfs onze topfaculteiten als economie in Tilburg, Data Science in Eindhoven en Natuurkunde in Utrecht, kunnen die hoogleraren niet aantrekken. In Amerika verdienen ze drie keer zoveel,” verzucht Eijffinger.

Is het dan mogelijk dat een Nederlandse universiteit ooit in de buurt van Harvard komt? De allerbeste hoogleraren aantrekt? Kunnen we dezelfde cultuur creëren als in Amerika, waar alumni en bedrijfsleven als vrijgevige suikerooms fungeren? “Dat zie ik best gebeuren, maar wel op zeer lange termijn,” besluit Eijffinger.

KNAW

Ook KNAW-bestuurders José van Dijck en Wim van Saarloos zien niets in het idee om één universiteit naar Harvard-niveau te tillen. Zij leggen de focus niet per sé op het financiële, maar vinden dat één topuniversiteit alles ontkent waar we in Nederland goed in zijn, zeggen zij in De Volkskrant. “Beschouw de universiteiten als delen van één grote, internationaal vooraanstaande Universiteit van Nederland.”

Kwaliteit wetenschap

Ondanks dat we geen topuniversiteit hebben, mag Nederland trots zijn op de kwaliteit van haar wetenschap. We zijn de op één na grootste producent van wetenschappelijke artikelen ter wereld en datzelfde geldt voor het aantal citaties. Ook zijn we koploper in Europese researchbeurzen, scoren we in alle vakgebieden boven de wereldnorm en zijn koploper in citaties per geïnvesteerde euro. 

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.