Gerine Lodder: “Eenzaamheid is ongezond, dat besef groeit”

De studententijd als de beste tijd van je leven? Daar valt wat op af te dingen. Veel jongeren worstelen namelijk met eenzaamheid. Onderzoeker Gerine Lodder vraagt actief aandacht voor dit probleem.

Foto: Marieke Lodder

Je zal het maar zijn: expert in eenzaamheid. Gelukkig is Gerine Lodder vooral op professioneel vlak goed bekend met dit onderwerp. Toch kent de jonge wetenschapper het gevoel wel degelijk: “Net zoals ieder mens heb ik eenzame periodes meegemaakt. Bijvoorbeeld toen ik net naar Tilburg verhuisde. Op zich is dat normaal: je belandt in een nieuwe omgeving en kent niet veel mensen. Maar het duurde even voordat het kwartje viel en ik mezelf gerust kon stellen, terwijl ik als onderzoeker veel kennis heb over dit proces. Dat zegt iets over het oergevoel dat eenzaamheid is.”

Als ontwikkelingspsycholoog aan Tilburg University verricht Lodder dagelijks onderzoek naar eenzaamheid onder jongeren. Een onderwerp dat volgens haar nog altijd onderbelicht is. Waar eenzaamheid onder ouderen inmiddels stevig op de maatschappelijke en politieke agenda staat, daar moet de eenzame jongere strijden voor erkenning.

Gelukkig komt die aandacht er steeds meer. En dat is voor een deel te danken aan Lodder. Nadat ze in 2016 promoveerde trad ze steeds actiever naar buiten met haar bevindingen. Ze vindt het belangrijk om de resultaten van haar onderzoek publiekelijk te delen via lezingen of een TED Talk. Het leverde haar onder meer een Science for Society Award op en een finaleplaats in de wedstrijd voor New Scientist Wetenschapstalent.

Iedereen maakt eenzame momenten mee, zeg je

“Eenzaamheid hoort bij het leven en is altijd naar. Maar als het geen chronisch karakter heeft, is eenzaamheid een nuttig alarmbelletje dat je aanzet tot het maken van contacten. Vergelijk het met honger en dorst. Honger zet je aan tot eten, dorst zet je aan tot drinken. Op eenzelfde manier zet eenzaamheid je aan tot het leggen van contacten.”

Eenzaamheid wordt pas een probleem als het blijvend is. Waarom is hier bij jongeren weinig aandacht voor?

“Eenzaamheid onder ouderen is een probleem dat inmiddels breed wordt erkend. Bij jongeren is dit niet het geval. Er wordt denk ik snel gedacht dat eenzaamheid bij jongeren slechts een fase is. Iets dat wel weer overwaait.”

Wat is eenzaamheid eigenlijk?

“De subjectieve ervaring dat je een tekort hebt in sociale relaties en dat je daar last van hebt. Dit kun je op verschillende manieren ervaren: je voelt je anders dan anderen, hebt te weinig mensen in je omgeving met wie je goed kan praten, of je hebt simpelweg het gevoel dat je te weinig sociale contacten hebt.”

“Jongeren met een negatieve blik op zichzelf en anderen hebben een verhoogde kans om te vereenzamen”

Hoe verzanden jongeren in blijvende eenzaamheid?

“Daar is nog geen sluitend antwoord op. Maar er zijn grofweg drie hoofdfactoren waar we het meeste onderzoek naar gedaan hebben. Ten eerste kan er sprake zijn van een mismatch met de omgeving. Denk aan gepest worden, of geen aansluiting vinden bij een groep. Dan zijn er jongeren die moeite hebben met sociale vaardigheden. Dat kan variëren van netjes gedag zeggen tot subtielere zaken zoals het aanvoelen van geldende sociale codes en normen. Tot slot hebben jongeren met een negatieve blik op zichzelf en anderen ook een verhoogde kans om te vereenzamen.”

Wat doet het met je?

“De impact van eenzaamheid is groot. Mentaal kan het leiden tot depressies, sociale angst, een laag zelfvertrouwen.  Fysiek kan het leiden tot een slechte nachtrust, overmatig gebruik van drank en drugs, hart- en vaatziekten.  We beseffen steeds meer dat eenzaamheid echt ongezond is. Je kunt het vergelijken met de impact van roken of obesitas.”

Kun je aanwijzen wanneer eenzaamheid echt een probleem wordt?

“Dat is lastig, er is geen harde scheidslijn. En zoals ik zei, momenten van eenzaamheid horen bij het leven, daar moet je mee leren omgaan. Maar als je in het tweede of derde jaar van je studie zit en je bent nog steeds eenzaam, ook al heb je dingen geprobeerd om het op te lossen, dan is het een goed idee om bijvoorbeeld naar de studentpscholoog te stappen.”

Hoe pak je eenzaamheid aan?

“Het taboe moet eraf. Er moet meer over worden gesproken. In de toekomst zou ik graag zien dat eenzaamheid meer gemonitord wordt. Dat het bijvoorbeeld normaal is dat de huisarts of maatschappelijk werker niet alleen naar fysieke en mentale ontwikkelingen vraagt, maar ook naar de sociale. Heeft de persoon voldoende vrienden? Zijn er mensen op wie hij of zij kan terugvallen? Dat soort zaken zijn net zo belangrijk als gezond eten en voldoende bewegen.”

_Advertentie.