Opinie: Maak de consument verantwoordelijk
Een aantal dagen geleden stelde Jonathan Verschuuren, hoogleraar Internationaal Milieurecht aan de Universiteit van Tilburg, dat we Nederlandse bedrijven die in het buitenland de milieuregels overtreden, in Nederland voor de rechter moeten kunnen slepen. Zoals bijvoorbeeld vandaag gebeurt bij Shell, dat gedaagd wordt door Nigeriaanse boeren met steun van Milieudefensie.
Dit lijkt mij praktisch gezien niet zo’n succes, aangezien internationale bedrijven geen nationale identiteit kennen. Een organisatie is namelijk geen persoon en heeft dus geen paspoort. Mochten wij dit soort regels in Nederland invoeren, dan verhuizen die internationale bedrijven hun hoofdkantoor gewoon naar een land met minder (strenge) regels.
Dit is echter niet het belangrijkste probleem met dit voorstel. Organisaties kennen maar één doel en dat is zinvolle continuïteit. Voor de meeste organisaties is het handigste middel om die continuïteit te bereiken: geld. De meeste bedrijven zijn dan ook zeer goed in het verdienen van geld. Hoe meer regels er op zo’n organisatie worden gelegd, hoe innovatiever ze worden om die te omzeilen. Dat werkt exact hetzelfde als in je puberteit: hoe meer je ouders je verbieden, hoe creatiever je wordt om het toch te doen. Er is maar één regel waar organisaties niet om heen kunnen: geen klanten = geen geld = geen continuïteit. Dus zolang consumenten blijven kopen bij de organisatie, blijft de organisatie creatieve manieren verzinnen om de consument haar producten aan te smeren.
Het is dus erg nobel om te strijden voor het milieu (dat is een ander punt en daar kan ik me uitstekend in vinden), maar er zijn manieren die praktisch gezien niet werken. Er zijn manieren die wél duurzaam zijn, bijvoorbeeld de grootste veroorzaker aanspreken: de consument. Niet verbieden, maar verantwoordelijk maken. Dan kunnen we binnenkort klagen over horizonvervuiling in Nederland vanwege al die zonnepanelen, windmolens en biogasinstallaties.
Marino van Zelst is campustweeter 2012 en schrijft opinies voor Univers
