“De onderste steen bestaat niet”
Dinsdag startte het mastercollege Bestuur en Maatschappij van prof. Gabriël van den Brink (Tilburg Law School). Het curriculum is volledig gewijd aan de staatsrechtelijke, politieke en morele gevolgen van de ramp met vlucht MH17. Een voorname reden om het mastercollege zo in te kleden is het overlijden van Willem Witteveen en zijn vrouw en dochter.
Van den Brink opent met enkele kenmerkende citaten van zijn hooggeachte collega. Over het ogenschijnlijk eenduidige begrip ‘het algemeen belang’ schreef Witteveen: ‘Belangrijk is om steeds te beseffen dat het gaat om een principieel leeg begrip. Het Algemeen Belang bestaat, maar niemand kan claimen te weten wat het is. (…) Een Algemeen Belang dat groepen uitsluit, is met zichzelf in strijd.’ Uit uitdagende regels als deze komt de glasheldere denktrant van Willem Witteveen duidelijk naar voren.
Duiding
Complex zijn de implicaties van de ramp wel. “We moeten op zoek naar een nieuwe intellectuele balans in de relatie tussen macht en moraal na een zomer vol dood en verderf”, zegt Van den Brink. Het waren de eerste woorden die hem te binnen schoten toen hij, op vakantie in Spanje, vernam van de ramp: macht en moraal. Eén aspect van die macht is de verschuiving die de politiek mogelijk ondergaat. Politiek is vaak hoogst triviaal. Kamervragen gaan over illegale taxi’s en statiegeldsystemen. “Een ramp als deze zorgt voor een nieuwe urgentie, te vergelijken met 9/11.” Dan is er de nieuwe (Europese) moraal die moet worden geijkt. “Een moraal die is gebaseerd op niet-onderhandelbare beginselen. Europa moet méér zijn dan een gezamenlijke munt en markt.”
Van den Brinks verhaal is rijk en soms verontrustend. Duiding van de ramp is uiteindelijk een kwestie van jaren. De NOS had het daarom mis toen zij Van den Brink vorige week belde met de vraag: Wat is de uitkomst van deze colleges? “Ik zei: Dat moet nog blijken.” Wat wel zeker is: begin 2015 verschijnt er een boek over de collegereeks. Uitgeverij Boom heeft zich daartoe met graagte bereid verklaard. Het mastercollege Bestuur en Maatschappij loopt nog door tot 14 oktober. Het programma vind je hier.
