Open Access via illegale weg

Wetenschappelijke kennis moet in Nederland vanaf 2025 vrij toegankelijk zijn. De oprichter van de website Sci-Hub wil niet wachten. De website maakte nu al alle kennis vrij toegankelijk. Illegaal.Wetenschappelijke artikelen worden door uitgevers achter een betaalmuur geplaatst. Universiteiten hebben abonnementen op vele tijdschriften, zodat wetenschappelijk personeel en studenten toegang hebben tot de literatuur. Maar niet alle universiteiten hebben alle abonnementen. Daardoor hebben wetenschappers vaak ook géén toegang tot wetenschappelijke literatuur. Tenzij ze hoge bedragen neertellen voor losse artikelen.

De Open Access-beweging probeert al jaren om wetenschappelijke kennis vrij toegankelijk te maken. Zodat iedereen erbij kan, ook bedrijfsleven en burgers. De achterliggende gedachte: universiteiten worden gefinancierd met publiek geld. Juist daarom moeten de ‘producten’ van die universiteiten openbaar zijn. Sinds 2014 zet de Nederlandse overheid in op Open Access. In 2025 moet alle kennis vrij toegankelijk zijn. Universiteiten onderhandelen met uitgevers over het toegankelijk maken van de kennis. In 2015 en 2016 werden twee belangrijke stappen gezet: er werd een akkoord bereikt met Elsevier en John Wiley & Sons.

Illegale weg
De beweging is nu voorbijgestreefd door Sci-Hub. Oprichter Alexandra Elbakyan bouwde de website in 2011 nadat ze zelf als onderzoeker in Kazachstan had ervaren hoe moeilijk het vaak is om aan wetenschappelijke artikelen te komen. Dat meldt NRC Handelsblad. Sci-Hub gebruikt de proxyservers van universiteiten. Anonieme academici zouden hun log in-gegevens delen. Zo kan Sci-Hub artikelen downloaden en opslaan in het eigen archief. De website downloadt artikelen en slaat een kopie op in het eigen vrij toegankelijke archief. Dat bevat al meer dan 49 miljoen artikelen. Dagelijks worden volgens Sci-Hub 200.000 artikelen gedownload.

TiU-collegevoorzitter Koen Becking, die namens de universiteiten met uitgevers onderhandelt, laat aan NRC Handelsblad weten niet gelukkig te zijn met de website: “Wij streven weliswaar naar toegankelijk onderzoek voor zo laag mogelijke kosten, maar wij kiezen voor de wettelijke manier. De trend naar open access is onomkeerbaar, maar dit is niet de juiste weg.”

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.