Shanali werd voor duizenden euro’s opgelicht: ‘Hang direct op als je een vreemd telefoontje krijgt’
Masterstudent Shanali (26), werd via de telefoon opgelicht door criminelen die zich voordeden als medewerkers van het Ministerie van Justitie. Nu wil ze anderen waarschuwen voor de slinkse wijze waarop deze ‘scammers’ opereren.
Read this article in English.
De dag begint vrolijk voor Shanali, TiU-masterstudent communicatie en informatiewetenschappen. Het is 1 april en een groot deel van Nederland is die ochtend veranderd in een winter wonderlandschap. Ook in Tilburg ligt een flink pak sneeuw. Het is de eerste keer dat de van oorsprong Sri Lankaanse dat meemaakt en dus opent ze haar raam om de sneeuw te kunnen aanraken. Als ze later in de keuken een kopje koffie maakt gaat haar telefoon. Een automatische stem zegt: ‘Hi I am calling from the Ministry of Justice, if you want to pick up the call, press 1’. Ze neemt het gesprek aan en krijgt een medewerker aan de lijn. Dan slaat haar vrolijke stemming al snel om in angst en bezorgdheid.
“De man aan de telefoon legde uit dat mijn BSN-nummer (burgerservicenummer, red.) betrokken was bij criminele activiteiten. Voor verdere uitleg zou hij me doorverbinden met mijn ‘case officer’, vertelt Shanali vijf maanden later vanuit haar Tilburgse zolderkamer. “Ik schrok enorm en rende naar mijn kamer. Mijn vriend was hier en dacht dat ik aan de telefoon was met mijn familie, hij liet mij daarom met rust.”
Bloedsporen en cocaïne
De tweede ‘medewerker’ die ze aan de lijn krijgt, geeft haar meteen zijn werkgerelateerde ID-gegevens en het zogenaamde ID-nummer van haar dossier, met daarbij de opdracht die gegevens ergens te noteren. Het geeft Shanali het vertrouwen dat ze inderdaad te maken heeft met een officiële instantie. “Hij vertelde dat mijn BSN-nummer was gebruikt om meerdere bankrekeningen te openen die vervolgens zijn gebruikt voor fraude- en witwaspraktijken. Ook was er een auto met bloedsporen en cocaïne aangetroffen in Amsterdam-West. Die auto was gehuurd via mijn BSN-nummer.”
‘Als ze aan de lijn blijft en meewerkt komt alles goed.’
Shanali raakt in paniek en zegt dat ze er niks mee te maken heeft. Hoe komen die criminelen aan haar gegevens? En kan deze situatie gevolgen hebben voor de baan waarmee ze een paar dagen later zal starten? Daarop stelt de man haar meteen gerust: hij is er om haar te helpen, als ze aan de lijn blijft en meewerkt komt alles goed. Ze hoeft alleen maar te bewijzen dat ze er niks mee te maken heeft. “De volgende dag zouden er dan twee politieagenten naar mijn huis komen om mij een nieuw BSN-nummer te geven”, gaat Shanali verder.
Om haar te kunnen helpen moet ze wel op haar kamer blijven en mag ze met niemand contact opnemen. Ook moet ze volledige openheid geven. Bij tegenvragen krijgt ze op defensieve toon te horen dat als ze niet goed meewerkt, hij haar niet langer kan helpen. Dan zal de politie komen en haar arresteren.
“Omdat er zoveel bankrekeningen op mijn naam waren geopend moest ik bewijzen dat ik er maar eentje had en dat het geld daarop dus echt van mij was. Dit kon ik volgens hem doen door het programma AnyDesk op mijn computer en telefoon te installeren, zo kon hij meekijken terwijl ik inlogde op mijn account en alles controleren.” Ze doet wat hij zegt.
Alles bij elkaar zit de masterstudente ruim twee en een halfuur met de man aan de telefoon. In die tijd legt hij haar stap voor stap uit wat ze moet doen, ze moet de Bunq bank app installeren en een account aanmaken. Ook moet ze een account aanmaken bij Coinbase, een website in cryptovaluta. Uiteindelijk maakt hij daar 2600 euro naar over, vrijwel al het geld dat op haar rekening staat.
“Daarna liet hij mij zien waar mijn geld stond en vertelde dat het nu veilig was. Ik kreeg een security key waarmee ik mijn geld de volgende dag weer terug kon halen. Relax, neem een slokje water, zei hij nog.”
Al het geld is weg
Op dat moment komt haar (Nederlandse) vriend binnen en vraagt wat er aan de hand is. Al huilend en fluisterend geeft ze een korte samenvatting waarop haar vriend meteen roept dat het oplichters zijn en dat ze direct moet ophangen. Nadat ze heeft opgehangen en alles heeft verwijderd nemen ze contact op met de politie. Die adviseert om in te loggen op Coinbase om te kijken of haar geld er nog staat, maar dan is het al weggesluisd. “Ze hebben er cryptovaluta van gekocht en alles overgemaakt naar een ander account.”
Terugdenkend aan het gesprek vallen er achteraf wel een paar dingen op: “Er was veel achtergrondgeluid, alsof de persoon met wie ik belde in een druk bemand callcenter zat. Ook werd mijn ‘case officer’ erg ongeduldig en kortaf toen mijn internetverbinding haperde. Beide mannen spraken bovendien met een Indiaas accent, maar daar zocht ik op dat moment niks achter.”
‘Ik wilde niet teruggestuurd worden naar Sri Lanka als een crimineel.’
En dan, zichtbaar geëmotioneerd: “Ik ging erin mee omdat ik geloofde dat ik dit moest doen om te bewijzen dat ik er niet bij betrokken was. Ik wilde niet naar de gevangenis of teruggestuurd worden naar Sri Lanka als een crimineel. Het nummer waarmee ik werd gebeld was Nederlands, dus zo op het eerste gezicht was er niks vreemds mee aan de hand.”
Het moment waarop ze haar ouders moet bellen om te vertellen wat er is gebeurd, vond ze het aller moeilijkst. “Het was eigenlijk hun geld”, vertelt ze met trillende stem. “Ze waren teleurgesteld in mij, maar nu is het wel weer goed.”
Hang op wanneer je een vreemd telefoontje krijgt
Nadat Shanali beseft dat ze is opgelicht, start ze samen met haar vriend een belronde langs alle betrokken instanties en de politie. Ze hopen dat ze haar kunnen helpen om de schade te beperken. Die hoop blijkt ijdel. Omdat ze zelf toegang heeft gegeven tot haar bankrekening kan de bank niks voor haar betekenen. Ook de politie geeft na een paar weken aan haar zaak te sluiten: zoals zij zijn er velen en ze kunnen weinig doen.
Shanali deelt in juli haar verhaal met de NOS met als doel andere mensen, met name uit de internationale gemeenschap, bewust te maken van deze vorm van oplichting. De warme reacties die ze daarna krijgt helpen haar om de pijnlijke gebeurtenis een plekje te geven en verder te gaan met haar leven in Nederland. Afgelopen week begon ze aan haar masterthesis en ze is ondertussen ook begonnen aan een parttimebaan bij een Rotterdams bedrijf gespecialiseerd in het verbeteren van patiëntenzorg door AI-radiologieoplossingen.
Wat haar is overkomen is bovenal een grote les geweest. “Hiervoor was ik gewoon een naïef meisje dat luisterde naar wat andere mensen zeggen. Ik dacht altijd dat dit soort dingen alleen in Sri Lanka gebeuren. Dat het leven in het westen makkelijker is, omdat de mensen daar zo eerlijk zijn.” Welke boodschap ze vooral hoopt over te brengen? “Wees voorzichtig en hang direct op wanneer je een vreemd telefoontje krijgt!”
Door haar verhaal op verschillende plekken te delen hoopt Shanali ook dat instellingen waar veel internationals rondlopen, zoals de universiteit, meer aandacht krijgen voor deze problematiek. “Studenten en medewerkers actiever informeren, via mail, informatieborden en op de website, kan denk ik heel wat leed voorkomen. Ik ben uiteindelijk 2600 euro kwijtgeraakt, maar ik weet zeker dat er mensen zijn die hierdoor al hun spaargeld verliezen.”
Vooral internationale studenten zijn het slachtoffer
Oplichters die zich voordoen als medewerkers van justitie, de Hoge Raad of politie, Shanali is niet de eerste die erin trapt en haar geld kwijtraakt. Uit verschillende recente nieuwsberichten blijkt dat studenten uit onder andere Delft en Rotterdam zijn opgelicht. De politie trok onlangs aan de bel bij verschillende universiteiten met de oproep hun studenten (en medewerkers) te waarschuwen voor deze oplichtingspraktijen. Vooral internationale studenten zijn vaak het slachtoffer, zo staat er in de mail die Univers mocht inzien. Sommige studenten raken al het geld kwijt dat ze opzij hadden gezet voor hun studie.
Waarom zijn vooral internationale studenten het slachtoffer van deze oplichtingspraktijken? Volgens Ruben van Well, waarnemend teamleider van het cybercrimeteam in Rotterdam hebben ze het waarschijnlijk niet specifiek op internationals voorzien Het is eerder zo dat ze minder snel ophangen. “Er wordt random rondgebeld en als het ware met hagel geschoten in de hoop dat er iets raak is. Aangezien de oplichters vaak Engels praten, haken Nederlanders sneller af.” Als er wel gericht gebeld wordt dan is dat volgens Van Wel vaak op basis van openbare data van het slachtoffer, bijvoorbeeld uit een profiel van een social media account. Ook komt het voor dat er persoonlijke gegevens zijn verkregen door het volgen van een link in een phishing mail.
Meerdere Tilburgse slachtoffers
TiU-studentendecaan Mies Hezemans laat desgevraagd aan Univers weten dat ook in Tilburg meerdere studenten zijn opgelicht door bel-criminelen. “Er is geen centraal meldpunt dus het is lastig om aantallen te noemen, maar elk jaar zijn er tussen de vijf en tien studenten die dit meemaken.” Hezemans wijst erop dat studenten niet alleen te maken krijgen met telefonische oplichting, ook bij het zoeken van woonruimte gaat het regelmatig mis. “Iemand biedt een kamer aan, de student betaalt huur en borg vooruit, maar dan blijkt er helemaal geen kamer te zijn. Veel studenten zijn zo wanhopig door het kamergebrek dat ze er gauw intrappen.”
Helaas kan de universiteit weinig voor hen betekenen. “Het is gewoon botte pech. We kunnen niet veel meer doen dan studenten hiervan bewust maken. Als het toch is gebeurd en ze komen daardoor in de financiële problemen, dan kunnen ze zich bij ons melden. Wij kijken dan wat er mogelijk is, bijvoorbeeld door een aangepaste betalingsregeling voor het collegegeld aan te bieden. Maar daar houdt het al snel mee op, helaas.”
*De volledige naam van Shanali is bekend bij de redactie
Wil je weten hoe je oplichters kunt herkennen en kunt reageren als dit jou overkomt? In deze folder van de politie staat alles uitgelegd.
Ben je zelf slachtoffer van fraude? Doe aangifte bij de politie via politie.nl of 0900 8844 en meld het bij de Fraude Helpdesk via 088 – 7867372.