Tilburg Young Academy: meer aandacht voor duurzaamheid in onderwijs

Duurzaamheid moet hoger op de universitaire agenda van Tilburg University. Dat concluderen onderzoekers Anne Lafarre en Floor Fleurke in hun bijdrage aan het onlangs gepubliceerde boek: The Good of the University. Critical Contributions from the Tilburg Young Academy. “Op dit moment zijn duurzaamheidsvraagstukken de grootste kwesties voor onze samenleving, dan verwacht je die ook terug te zien in het onderwijscurriculum.”

Allebei houden ze zich bezig met recht en met duurzaamheid. Floor Fleurke focust zich vooral op het Europees milieurecht en Anne Lafarre kijkt vanuit het ondernemingsrecht naar duurzaamheid. Samen met een aantal collega’s ontwikkelden ze de minor Law and a Sustainable future, nadat ze tot de conclusie waren gekomen dat milieu- en andere duurzaamheidsvraagstukken binnen de rechtenbachelor geen duidelijke plek hadden.

Toen binnen de Tilburg Young Academy (TYA) het idee ontstond om een boek te schrijven waarin de leden hun kritische licht laten schijnen op het strategisch plan van de universiteit, was het voor Lafarre en Fleurke al snel duidelijk welk thema zij wilden aansnijden. Lafarre: “Wij wilden onderzoeken wat we verstaan onder een ‘duurzame universiteit’ en hoe Tilburg University zich hiertoe verhoudt. Wat ons opviel is dat Tilburg University in haar communicatie over duurzaamheid en ook in het recente strategisch plan (Weaving Minds & Characters red.) vooral focust op de universiteit als organisatie en werkgever. Het gaat bijvoorbeeld over het verder ‘vergroenen’ van de campus, meer plantaardig eten in de mensa of inzetten op milieuvriendelijk woon-werkverkeer.”

Duurzaam onderzoek en onderwijs

Een te beperkte duurzaamheidsvisie, vinden beide onderzoekers. De universiteit biedt immers veel meer dan alleen die fysieke organisatie, namelijk hun kernactiviteit: onderwijs en onderzoek. Op dat laatste vlak gebeurt er zeker al het een en ander, ontdekten Lafarre en Fleurke tijdens een zoektocht op de TiU-website en gesprekken met collega’s.

“Er zijn veel TiU-onderzoekers die op verschillende manieren bezig zijn met duurzaamheid, wel kan er beter over gecommuniceerd worden. De universiteit mag meer naar buiten treden en het een duidelijk zichtbare plek geven”, aldus Fleurke.

‘We moeten naar een duurzame maatschappij. Anders hebben we de maatschappij zoals we hem nu kennen over een paar decennia niet meer over’

Waar het volgens de onderzoekers vooral nog aan ontbreekt in Tilburg, is een duurzame koers op het terrein van educatie. Lafarre: “Qua duurzaamheid en onderwijs is er nog weinig te vinden, terwijl je juist de toekomstige generatie wilt onderwijzen over waar je naartoe wilt. Als je kijkt naar onze mission statement Understanding Society, dan zien wij daar een behoorlijke mismatch. Op dit moment zijn duurzaamheidsvraagstukken de grootste kwesties voor onze samenleving, dan verwacht je die ook terug te zien in het onderwijscurriculum.”

Menselijk gedrag beïnvloeden

In hun essay ‘Becoming a Sustainable University’ schrijven Lafarre en Fleurke: ‘Uit talloze wetenschappelijke experimenten blijkt dat de oorzaak van de achteruitgang van het milieu en de daaruit voortkomende sociale problemen eerder liggen in ‘menselijk gedrag’ dan in de ‘menselijk natuur’. Dit impliceert dat de zoektocht naar duurzaamheid in feite een zoektocht is naar het beïnvloeden en organiseren van menselijk gedrag op nieuwe en innovatieve manieren.’

Tijdens hun onderzoek bekroop hen het gevoel dat Tilburg achterblijft op duurzaamheidsgebied. Door zich vooral te profileren als een groene campus, terwijl een universiteit veel meer is dan dat. Fleurke: “Als we een duurzame toekomst voor de mensheid nastreven, dan vraagt dat ​​om gezamenlijke inspanningen van onderzoekers uit disciplines die allemaal goed vertegenwoordigd zijn op onze universiteit, zoals economen, juristen, psychologen, sociologen, filosofen en bestuurskundigen.”

Fleurke: “Wij denken dat juist Tilburg University erg goed gesitueerd is om duurzaamheidsproblematiek een prominente plek te geven. We zijn als universiteit gespecialiseerd in sociale wetenschappen en menselijk gedrag, bovendien is onze contextuele manier van werken heel kenmerkend. Het ligt erg in het verlengde van wat we eigenlijk al doen.”

Op naar een duurzamere universiteit

Hoewel het essay nadrukkelijk bedoeld is als een opening voor verdere discussie, geven de onderzoekers ook een aantal aanbevelingen voor een duurzame koerswijziging in Tilburg. Bijvoorbeeld door het mission statement te veranderen in: Understanding a Sustainable Society.

Wat dat kan opleveren? “Je zet de toon, je kan niet zeggen dit is ons motto en sustainability vervolgens niet volledig integreren in je onderwijs, onderzoek en campusleven”, licht Lafarre toe. “Je zet alle neuzen in dezelfde richting. Natuurlijk moet er ook voldoende ruimte zijn voor allerlei andere belangrijke maatschappelijke vraagstukken, maar op dit moment moeten we vooral gaan naar een duurzame maatschappij. Anders hebben we de maatschappij zoals we hem nu kennen over een paar decennia niet meer.”

Fleurke vult aan: “Ik denk ook dat je dan echt laat zien: dit is Tilburg. Wij kiezen voor deze identiteit. En als je naar de Sustainable Development Goals kijkt, zoals: verantwoordelijke consumptie en productie, geen honger en armoede, een leven lang leren voor iedereen. Eigenlijk al het Tilburgse onderzoek valt daar op de een of andere manier al onder.”

Omdat het op dit moment volgens de rechtswetenschappers weinig transparant is hoe Tilburg University beslissingen neemt op het gebied van duurzaamheid, stellen ze voor om een duurzaamheidscommissie op te richten. Andere organisaties en universiteiten gingen daarin al voor.

‘Waarom zetten we niet in op een kleine lokale coffeeshop in plaats van Starbucks?’

Lafarre: “Met een duurzaamheidscommissie kun je de nodige checks and balances invoeren en het kan een goed klankbord zijn voor het college van bestuur. Bovendien kun je monitoren of duurzaamheid daadwerkelijk prioriteit heeft binnen de strategie van de universiteit. We hebben binnen onze universiteit werknemers en ook studenten die op dit gebied ontzettend veel kennis bezitten. We hebben externe stakeholders die ook erg bezig zijn met deze thematiek. Waarom zouden we die kennis niet gebruiken om de duurzaamheidsdoelstellingen te bewerkstelligen?”

Zo’n commissie kan volgens Lafarre en Fleurke bijvoorbeeld een labelsysteem introduceren waarin je kunt zien hoe duurzaam de verschillende onderwijsvakken zijn, zoals de universiteit van Göteborg al eerder deed. Of een nieuw duurzaamheidsplan schrijven, dat niet alleen focust op een duurzame campus of het reduceren van vlieguren van personeel, maar duurzaamheid echt integreert in onderwijs en onderzoek.

Koffie en boeken

Een ander mooi voorbeeld van hoe ook de Tilburgse campus nog verder kan ‘vergroenen’ zien de onderzoekers in het Books 4 Life- initiatief. Deze campusboekenwinkel die werkt met vrijwilligers verkoopt alleen gedoneerde tweedehands boeken en alle opbrengsten gaan naar het goede doel.

Lafarre: “Momenteel zit de Books 4 Life-winkel verstopt in de kelder van het Cobbenhagengebouw. Veel studenten en collega’s weten het niet te vinden. Wij denken dat zo’n initiatief een spotlight-plek verdient op de campus, om als voorbeeld te dienen van de waarden waar we om geven. En waarom zetten we niet in op een kleine lokale coffeeshop in plaats van een internationale keten als Starbucks? Of combineer die twee: duurzame koffie én boeken, dat lijkt ons een mooi plan!”

Wil je het essay lezen met alle aanbevelingen? Lees: ‘Becoming a Sustainable University’ in het boek The Good of the University. Critical Contributions from the Tilburg Young Academy op Open Press TIU.

_Advertentie.