Monogaam, polyamoureus of een open relatie: hoe kijken Tilburgse studenten naar de liefde?

We luisteren massaal naar liedjes over gebroken harten, lezen boeken over ingewikkelde liefdesrelaties en smullen van romantische komedies. Maar wat betekent het nu eigenlijk écht om ‘lief te hebben’? En bestaat er een eenduidige definitie van liefde? Univers vroeg het aan Tila Pronk, universitair docent sociale psychologie en liefdeswetenschapper en sprak met drie studenten over hun liefdesleven: de een polyamoureus, de ander monogaam en een twijfelaar.

Liefde komt in allerlei geuren en kleuren en is een populair onderwerp van gesprek. Ook onder jongeren. Maar hoe hebben we lief anno 2022? Een recent onderzoek van EenVandaag wijst uit dat 42 procent van de Nederlandse jongeren gelooft dat de mens van nature monogaam (exclusief) is, 39 procent denkt van niet. Bijna een kwart denkt dat een open relatie bij ze past, waarin je naast je vaste partner ook met iemand anders kan zoenen, daten of seks kan hebben. Daarnaast geeft dertien procent van de jongeren aan polyamoureus te zijn: zij kunnen romantisch en intiem zijn met meerdere partners tegelijkertijd.

Hoe kijken studenten uit Tilburg aan tegen verschillende relatievormen en de liefde? Aan het woord: Tila Pronk, Wietske Petrişor, Judith Zijdenbos en Sam de Smet

Tila Pronk, universitair docent sociale psychologie en liefdeswetenschapper

“Verschillende liefdesvormen zoals monogamie, polyamorie, en een openrelatie zijn van alle tijden. Toch was het altijd een taboe om hier openlijk over te praten. Tegenwoordig is dat anders. De afgelopen jaren is het onderwerp uit de taboesfeer gehaald. Er wordt meer over gesproken en geschreven in algemene media. Daarnaast is het opvallend dat veel jongeren niet meer in hokjes willen denken. Ze zetten bijvoorbeeld steeds vaker vraagtekens achter denkbeelden als ‘typisch mannelijk’ of ‘typisch vrouwelijk’. Deze maatschappelijke ontwikkeling heeft ook invloed op de manier waarop jongeren hun relaties definiëren: ze zijn minder vanzelfsprekend monogaam. Ze voelen meer de vrijheid om uit te zoeken wie ze willen zijn en hoe ze lief willen hebben.

“Mensen met een monogame relatie zijn net zo gelukkig als mensen met een polyamoureuze relatie”

Tila Pronk

“De wetenschap heeft niet-monogame relaties lang genegeerd. Tegenwoordig hebben wetenschappers er meer oog voor en proberen ze te onderzoeken wat de kwaliteit is van deze relaties. Er zijn namelijk behoorlijk wat vooroordelen over niet-monogame relaties. Mensen denken bijvoorbeeld dat je alleen op iemand anders verliefd wordt als je huidige relatie niet goed zit. Wat blijkt? Het is complete onzin!

“Uit onderzoek blijkt namelijk dat er geen enkel kwaliteitsverschil is: mensen met een monogame relatie zijn net zo gelukkig als mensen met een polyamoureuze relatie. Wel is het heel belangrijk dat de relatie transparant is en partners duidelijk met elkaar communiceren. Als je niet weet wat je partner doet, kan dat leiden tot onzekerheden en jaloezie. Uiteindelijk zijn heldere afspraken en communicatieve vaardigheden de beste strategie om een relatie gezond en duurzaam te houden.”

Wietske Petrişor, student filosofie en polyamoureus georiënteerd

“Voor mij zit liefde in veel dingen en als ik het omschrijf, doe ik het per definitie te kort. Ik kan liefde voelen voor personen, momenten, ideeën en de natuur. Liefde is voor mij een persoonlijke, intieme en unieke ervaring die ik deel met iemand anders. Deze ervaring wil ik niet laten beïnvloeden door maatschappelijke structuren en verwachtingen.

“Oprechte connecties en intimiteit vind ik heel belangrijk. Dat is voor mij een voorwaarde voor een goede liefde. Daarnaast is duidelijke communicatie essentieel. Ik wil bijvoorbeeld geen bruggen verbranden en vriendschappen verbreken omdat mijn geliefde jaloers is. Dat is een absolute grens voor mij. Andersom geldt dat uiteraard ook. Zolang mijn partner en ik aan elkaar blijven communiceren dat onze relatie goed zit, trekken wij onze liefde niet in twijfel. Overigens veroordeel ik jaloezie niet. Ik wil alleen niet dat die emotie leidend is in beslissingen die we nemen over onze relatie. Liever praat ik erover zodat we afspraken kunnen maken waar we ons allebei comfortabel bij voelen.  

“Momenteel ben ik aan het daten met twee personen. Ik merk heel duidelijk dat zij allebei een compleet ander, maar zeer positief effect hebben op mijn leven”

Wietske Petrişor

“Dat deze manier van liefhebben niet de standaard is, ervaar ik elke dag. Hierover heb ik een waardevol gesprek gehad met mijn oma. Ik vertelde haar dat ik niet traditioneel over de liefde nadenk en dat ik van meerdere mensen tegelijkertijd op romantische en toegewijde wijze kan houden. Ik vroeg haar wat ik moest doen: me aanpassen of mijn eigen pad kiezen? Toen zei ze me iets dat me enorm is bijgebleven: ‘Jouw polyamoureuze ervaringen zijn nog nieuw voor de maatschappij. Die moet nog wennen aan het idee dat er andere liefdesvormen bestaan. Het heeft bij homoseksualiteit en genderidentiteit ook even geduurd voordat er meer acceptatie plaatsvond. Dat is een proces, maar dat betekent niet dat jij je moet aanpassen. Jouw liefde mag er zijn.’ Dat inzicht gaf mij zelfvertrouwen.

“Monogamie is nog altijd de norm. Het lijkt net alsof er een handboek is waarin precies beschreven staat hoe burgers zich volgens monogame normen en waarden moeten gedragen. Dat werkt niet voor mij; ik ben iemand die dat graag zelf uitvogelt, zonder dat ik dat handboek oppak en me ernaar gedraag.

“Momenteel ben ik aan het daten met twee personen. Ik merk heel duidelijk dat zij allebei een compleet ander, maar zeer positief effect hebben op mijn leven. Dat vind ik heel waardevol. Dit betekent overigens niet dat polyamorie de beste keuze is voor iedereen. Maar als mensen de kans krijgen om het zelf uit te zoeken geeft hen dat meer ruimte om te ontdekken welke liefdesvorm het beste bij hen past.”

Judith Zijdenbos, student communicatie en overtuigd monogaam

“Het valt me op dat mensen vaak vol lof over de liefde praten. Dat vind ik raar, want in mijn ogen is het niet allemaal rozengeur en maneschijn. Liefde brengt ook de naarste kanten in mensen naar boven. Uitspraken als ‘liefde maakt blind’, of ‘liefde is een vreemde ziekte’ zijn er natuurlijk niet voor niets. Als ik om mij heen kijk, zie ik veel mensen worstelen met jaloezie. Daarnaast zitten velen vast in een giftige relatie. En dan heb je nog van die mensen die geobsedeerd zijn door de persoon van wie ze ‘houden’. Liefde wordt naar mijn mening vaak verkeerd uitgelegd. Kijk ook maar eens naar grote literaire meesterwerken: de liefde tussen Romeo en Julia is niet romantisch en sprookjesachtig. Het is toch een beangstigend idee dat je voor de liefde sterft? Wat vinden mensen daar nou mooi aan? Ik vind het eerder tragisch.

“Natuurlijk heeft de liefde ook een hele mooie kant. Het voelt soms heel intens en vertrouwd. Hierdoor krijgen de kleine momentjes veel betekenis. Mijn vriend en ik hebben een monogame relatie en ik ben erg gelukkig. Dit betekent niet dat wij altijd bovenop elkaars lip zitten. Ik vind het belangrijk dat wij niet samensmelten tot één koppel, maar twee autonome individuen blijven. We proberen elkaar altijd te stimuleren en het beste in elkaar naar boven te halen. Soms betekent dit ook dat je jezelf moet wegcijferen, zodat de ander meer ruimte krijgt om zich te ontwikkelen.

“Ik vind het belangrijk dat wij niet samensmelten tot één koppel, maar twee autonome individuen blijven”

Judith Zijdenbos

“De reden dat wij een monogame relatie hebben, heeft niets te maken met een afkeer tegen polyamoureuze relaties. Ik ken veel mensen die polyamoureus zijn en ik zie ook dat het werkt. Maar ik zie mezelf op dit moment niet van meerdere personen tegelijkertijd houden. De relatie met mijn vriend is vervullend genoeg.

“Daarnaast wil ik graag kinderen en ik denk dat ik dit toekomstbeeld niet kan rijmen met polyamorie. Het voelt stabieler om mijn kinderwens te delen met één partner. Hierin ben ik nog een beetje traditioneel. Daarmee wil ik overigens niet zeggen dat polyamoureuze mensen beter niet aan kinderen kunnen beginnen. Ik ken alleen geen polyamoureuze koppels met kinderen aan wie ik een voorbeeld zou kunnen nemen. Hierdoor voelt een monogame relatie toch een beetje als de ‘veilige weg’. Dat ik op dit moment geen behoefte voel om mijn leven met nog iemand anders te delen, werkt natuurlijk ook mee.”

Sam de Smet, derdejaars student en twijfelaar over de liefde

“Liefde is voor mij iets ‘warms’ om weg te geven. Het gaat om zorg dragen en naar elkaar uitkijken. Een ultiem gevoel van bescherming dus. Maar in de romantische liefde zit voor mij een kern van twijfel; dan weet ik het opeens niet zo makkelijk meer te definiëren. Dit heeft alles te maken met mijn zelfvertrouwen. Wanneer iets ‘romantisch’ wordt, kan ik opeens twijfelen of ik genoeg ben. Al deze twijfels en onzekerheden zorgen ervoor dat ik me niet echt monogaam of polyamoureus voel.

“Ik heb veel liefde om te geven en ik kan heel erg van mensen houden. Soms bijna te veel voor één iemand. Ik kijk dan ook heel erg op tegen polyamoureuze mensen. Voor mijn gevoel zijn ze op allerlei vlakken genereus. Hun positieve levenshouding staat mij aan. Het lijkt me heerlijk om zo vrij te zijn en in het moment te leven. Daarnaast bewonder ik hun communicatieve vaardigheden; als buitenstaander lijkt het alsof ze geen jaloezie ervaren en geen geheimen hebben. Die transparantie past bij mij. Ik wil het leven ook zo ‘licht’ dragen. Maar willen en kunnen zijn twee verschillende dingen.

“Het is haast religieus: waartoe dient het leven als die liefde er niet is?”

Sam de Smet

“In zekere zin past monogamie namelijk ook bij mij. Er huist in mij een intiem verlangen om een zielsverwant te ontmoeten. Ik wil heel graag bij één iemand horen en een verwantschap ervaren op het gebied van vriendschap, geaardheid en intimiteit. Maar daar zit meteen weer een kant aan die ik minder mooi vind; lief ‘hebben’. Die bezitterige kant vind ik minder charmant. Het blijft dan ook een zoektocht om het voor mijzelf in mijn hoofd helder te krijgen.

“Er heeft in mijn omgeving niemand een relatie waaraan ik een voorbeeld zou willen nemen. In mijn ogen zijn deze relaties allemaal niet duurzaam. Maar ondanks dat ik geen nastrevenswaardige relaties in mijn omgeving zie, geloof ik wel dat mijn ideale liefde bestaat. Het is haast religieus: waartoe dient het leven als die liefde er niet is?”

_Advertentie.