De universiteit is katholiek, maar daar merken studenten en medewerkers weinig van

Het staat niet meer in de naam, maar het is nog echt zo: Tilburg University is een katholieke universiteit. Dat was leuk en aardig in het oprichtingsjaar 1927, toen er nog katholieken waren die naar de kerk gingen. Maar wat moet de universiteit nu nog met haar katholieke wortels?

De geschiedenis van Tilburg University begint eigenlijk in Nijmegen. Begin twintigste eeuw vinden de Nederlandse bisschoppen namelijk dat de katholieke emancipatie niet compleet is zonder eigen universiteit. In 1923 komt die er, als de Roomsch Katholieke Universiteit Nijmegen wordt geopend.

Dat is tegen de zin van Thomas Goossens en Jos Cobbenhagen, die toen nog gewoon heren en geen gebouwen waren. Zij willen dat Tilburg ook meegaat in de vaart der wetenschappelijke volkeren. En ze krijgen het voor elkaar. Vier jaar later, op 29 augustus 1927, ziet de R.K. Handelshoogeschool het levenslicht, gericht op economische wetenschap, iets wat Nijmegen dan niet heeft.

De onderwijsinstelling begint met vijftien studenten, maar de groei en ambitie zit er goed in. Dat blijkt vijf jaar later, als de hogeschool, die huist in het stadscentrum, een ondertitel krijgt: ‘Hoogeschool voor economische en sociale wetenschappen’.

Wat daarna weer wordt ingekort tot Katholieke Economische Hogeschool. In 1963 krijgt de universiteit, inmiddels een rechtenfaculteit rijker, een nieuw thuis in gebouw A, het huidige Cobbenhagen-gebouw. Dat gebeurt op een nieuwe locatie, vlakbij het Warandebos, en met weer een nieuwe naam: Katholieke Hogeschool Tilburg.

De K van katholiek

En in 1985 mag de hogeschool zich van de onderwijsminister zelfs universiteit noemen. De nieuwe naam wordt Katholieke Universiteit Brabant (KUB), want met Tilburg krijg je een ongepaste afkorting. En zo verandert er in de twintigste eeuw heel veel in academisch Tilburg, behalve de K van katholiek, die blijft in de naam.

Ook voor Univers verandert er wat. Tot die tijd heet de krant nog Tilburgs Hogeschoolblad, of THB. Maar die naam kan dan ook niet meer. Er komt een nieuwe naam: Univers. Universiteit, maar zonder ‘iteit’. Het is ook de naam van een lettertype. Ironisch genoeg gebruikt Univers dat lettertype zelf niet, maar de universiteit wel. Het is de standaardletter voor alle universitaire publicaties.

Die nieuwe naam KUB roept vragen op. Het Rijke Roomse Leven is dan al iets van een ver, ver verleden, in ieder geval van voor de geboorte van de nieuwe generaties studenten. Van wie steeds meer de droge smaak van hosties niet kennen en van doopvont, eerste communie en vormsel geen weet hebben. Vaker wordt daarom de vraag gesteld: wat moeten we nog met die K van KUB?

De K van Karakter

Het katholieke in de naam van de universiteit is regelmatig voer voor vragen en discussies. Ook in het vroegere THB en latere Univers is het een veelbeschreven onderwerp. In 1977 is de viering van het tiende lustrum van de universiteit aanleiding om die K eens goed tegen het licht te houden.

In het verslag van THB is te lezen hoe collegevoorzitter Jan Verster de vraag opwerpt wie er nu eigenlijk verantwoordelijk is voor het katholieke karakter van de universiteit: de mensen die er werken, of de katholieken die haar hebben opgericht?

Volgens rector-magnificus Hendrik Jeukens gaat de hele kwestie eigenlijk om niks, de hogeschool heeft een open katholiek karakter en de invloed van de kerk op de wetenschap is minimaal. Die invloed bestaat volgens hem uit niet veel meer dan het door de bisschoppen aangestelde Stichtingsbestuur (de raad van toezicht), die alleen maar de eigen nieuwe leden mag benoemen en gaat over statutenwijzigingen.

Sterker nog: naast letten op de katholieke identiteit, moet het Stichtingsbestuur van Jeukens ook waken over de onafhankelijkheid van de hogeschool: ‘én tegenover de staat én tegenover de kerk.’

Weg met de K

Moet de universiteit dan tot in de eeuwigheid katholiek heten? Dat toch niet. Vanaf september 2002 is de nieuwe naam Universiteit van Tilburg, dan nog in het Nederlands. De K verdwijnt niet helemaal, maar komt terug in de ondertitel: ‘geïnspireerd vanuit de katholieke traditie’.

De universiteit blijft katholiek, al merken studenten en medewerkers daar weinig van. Er is een Stichtingsbestuur, een gebedje aan het begin van academische plechtigheden en aan het begin van het academisch jaar is er een katholieke mis die wordt opgesierd door vendels van disputen van het Tilburgse studentencorps Olof.

De K-connectie

Toch is de K ook in de nieuwe eeuw niet helemaal zonder betekenis, blijkt uit een special van Univers over de K-connectie. Dankzij de K zit de universiteit in nationale en internationale katholieke verbanden en doet daar belangrijke contacten op. ‘Voorbeeld daarvan is het Allerheiligenberaad waar de bobo’s van katholiek Nederland bij elkaar komen.’

En de katholieke identiteit trekt ook gelovige wetenschappers. Zoals de gereformeerde jurist en CDA-kamerlid Alis Koekkoek. Hij heeft geen probleem met de katholieke signatuur. Sterker nog, toen hij lid was van de eerste hogeschoolraad begin jaren zeventig werd er al over gediscussieerd: ‘Ik dacht soms nog maar één van de weinigen te zijn die het katholieke predicaat verdedigde.’

Een andere onderzoeker die de K in 2000 op prijs stelt is Wim van de Donk, nu rector-magnificus, toen een 38-jarige hoogleraar Maatschappelijke Bestuurskunde. ‘Hoewel ik aan een niet-katholieke universiteit zou kunnen werken, is de KUB voor mij een bewuste keus. Wij hebben net iets meer om onze missie te bepalen: het katholieke is ook hier een toets en een kompas.’

_Advertentie.