Onderwijs in het Nederlands is niet altijd beter

Taal alleen bepaalt niet de onderwijskwaliteit – lesgeven wel. Of het nu in het Nederlands of Engels is, studenten floreren wanneer docenten goed voorbereid en ondersteund zijn, betoogt Nicoleta Meslec. ‘Taal zou een instrument moeten zijn voor verbinding en inclusie.’

De laatste jaren klinken de roep om het Nederlands als onderwijstaal aan Nederlandse universiteiten te herstellen steeds luider. Politici pleiten voor het belang van nationale identiteit, docenten benadrukken het belang van betrokkenheid bij de Nederlandse samenleving en studenten uiten hun zorgen over de kwaliteit van hun onderwijs in een tweede taal. Hoewel deze zorgen terecht zijn, is er ook een andere kant aan het verhaal: voor veel academici, met name academici met een internationale achtergrond, brengt de overstap naar het Nederlands reële en complexe uitdagingen met zich mee.

Als wetenschapper die al jaren in Nederland werkt, heb ik een geleidelijke verschuiving van Nederlands naar Engels in de academische wereld gezien, gepaard gaande met de aanname van veel internationale collega’s ter ondersteuning van het groeiende aantal internationale programma’s. Ik waardeer het enorm om in deze diverse omgeving te werken – het heeft niet alleen geleid tot een bredere uitwisseling van kennis, maar ook tot nieuwe denkwijzen, andere culturele normen, veerkracht en uiteenlopende perspectieven. Onze studenten profiteren net zoveel van deze rijkdom als wij.

De laatste tijd is er echter een sterke verschuiving terug naar het Nederlands. Slechts een paar weken geleden werden we – op zeer korte termijn – geïnformeerd over een voorstel om bepaalde opleidingen, zoals psychologie, weer in het Nederlands te laten lesgeven. Ik moest er aan denken hoe deze plotselinge verandering zou voelen voor onze internationale collega’s die bij die opleidingen betrokken zijn. Het roept belangrijke vragen op over inclusie, institutionele ondersteuning en de bredere implicaties voor academische mobiliteit en samenwerking.

Mijn ervaring is dat hoewel internationale medewerkers vaak worden aangemoedigd om Nederlands te leren, het verwerven van betekenisvolle vaardigheden – met name in academisch schrijven of lesgeven – jaren van consistente oefening vergt. Dit is iets waar velen van ons moeite mee hebben, om het te combineren met onze onderzoeks-, onderwijs- en administratieve verantwoordelijkheden. Verwachten dat we structureel naar het Nederlands overstappen zonder parallelle investeringen in taaltraining en institutionele ondersteuning (bijvoorbeeld door tijd vrij te maken) maakt deze taak moeilijk te realiseren.

Er bestaat ook het risico dat Nederlands snel de standaard wordt, waardoor anderstaligen worden uitgesloten van belangrijke discussies – zelfs onbedoeld. Naarmate meer programma’s en materialen naar het Nederlands worden overgeschakeld, kunnen internationale collega’s buitenspel komen te staan ​​en niet volledig kunnen bijdragen aan de curriculumontwikkeling of de leiding van de afdeling. Dit is vooral pijnlijk omdat deze collega’s werden geworven onder de vlag van internationalisering en nu het risico lopen buitenstaanders te worden bij juist die instellingen die hen ooit verwelkomden.

De overstap naar het Nederlands garandeert geen hogere onderwijskwaliteit – net zoals Engels dat niet deed. De uitdaging ligt niet in de taal zelf, maar in hoe we die gebruiken: trainen we studenten om kritisch te denken, zich helder uit te drukken en hun kennis toe te passen op vraagstukken uit de praktijk? Dat kan en zou in beide talen mogelijk moeten zijn – mits we onze docenten adequaat voorbereiden en ondersteunen. De heroverweging van de rol van het Nederlands in de academische wereld moet gebeuren met openheid, nuance en oog voor inclusie. Taal moet een brug zijn, geen barrière.