Opinie: het belang van universiteitsbladen
De Radboud Universiteit gaat op zeer korte termijn haar openbare nieuwssite sluiten en dat voorval staat niet op zich. Steeds meer universiteitsmedia komen in de problemen door de groeiende macht van communicatieafdelingen. Wanneer dit niet snel stopt zal het einde van de universiteitsjournalistiek met rasse schreden naderen.
De afgelopen vijf jaar zijn de voorvallen waarbij er aan de onafhankelijkheid van universitaire media is getornd talrijk. Vrijwel alle bladen kregen te maken met censuur, terugdringing van de uitgavenfrequentie en in de ergste gevallen zelfs met het stopzetten van de publicatie. Om te concretiseren: het U-blad uit Utrecht werd opgeheven; Cursor (TU Eindhoven) ging terug in frequentie en de redactie werd onderdeel van de communicatieafdeling. Het blad van de Haagse Hogeschool verschijnt sinds een jaar niet meer en ook heeft het gerommeld bij de universiteiten van Leiden en Maastricht. Een schandalige trend die een halt toegeroepen moet worden, opdat er binnen de universiteit een vrij debat kan blijven plaatsvinden. Dat is immers essentieel voor een plaats waar wetenschap wordt bedreven.
Aangezien vrijwel alle aspecten van het verhaal erin terugkomen zal ik de recente kwestie rond het Nijmeegse universiteitsblad Vox als voorbeeld nemen voor de miserie die de Nederlandse universitaire media teisteren. In oktober 2010 kondigde het College van Bestuur van de Radboud Universiteit aan dat ze Vox in plaats van tweewekelijks maandelijks wilde gaan uitgeven. De bladformule zou dusdanig gaan veranderen dat er nauwelijks nog ruimte zou zijn voor nieuwsgaring. Uit het bijbehorende weblog Voxlog.nl (in 2009 nog verkozen tot meest vernieuwende in haar soort) werd de stekker getrokken. Het werd vervangen door een nieuwsplatform dat niet enkel nog door de onafhankelijke Vox-redactie werd gevuld, maar ook door de communicatieafdeling en de wetenschapsredactie. Tot zover een onafhankelijke nieuwssite.
Het nieuwsplatform ru.nl/nieuws was gedoemd een doodgeboren kindje te worden. Duidelijk was dat het een zoethoudertje was voor de medezeggenschap die het per direct afschaffen van een vrij toegankelijke nieuwssite nooit zou accepteren. Alhoewel het College van Bestuur half oktober nog trots meldde dat ‘de reorganisatie van de communicatieafdeling kansen biedt om een heel goede site te bouwen’, is het einde nu al nabij. Tot groot ongenoegen van studenten wordt het nieuwsplatform enkel nog beschikbaar voor studenten en medewerkers. De reden volgens bestuursvoorzitter Roelof de Wijkerslooth de Weerdesteyn: ‘Het gebrek aan onderscheid tussen interne en corporate communicatie berokkent het imago van de Radboud Universiteit schade.’ In die laatste zin valt het toverwoord dat ten grondslag ligt aan alle acties die de vrijheid van universitaire media aantasten. Imago.
Dit laatste decennia zijn besturen van hogeronderwijsinstellingen zich steeds meer ceo’s van miljoenenbedrijven gaan voelen en zich navenant gaan gedragen. Deels is dat hen niet kwalijk te nemen. Het huidige stelsel van financiering van universiteiten en hogescholen is voor het leeuwendeel gebaseerd op het studentenaantal. In tijden van bezuinigingen op onderwijs is het een logische reflex om de toekomst van medewerkers en faciliteiten veilig te stellen en coûte que coûte een groot aantal eerstejaars binnen te halen. Slechte publiciteit is daarbij uit den boze en dus lijken luizen in de pels zoals onafhankelijke journalisten de logische eerste slachtoffers.
De trend dat journalistiek langzaamaan terrein inlevert op de communicatiemannetjes is echter breder. Het rapport Gevaarlijk Spel van een viertal UvA-onderzoekers toont dat de journalistiek de steeds langer wordende tentakels van de communicatie en pr-sector lijdzaam accepteert. Door de specifieke positie van universiteitsbladen – ze schrijven over degene die hen betaalt – lijken zij de vooruitgeschoven posten van een verliezend leger te zijn.
Het huidige imagobeleid van universiteiten is aan het doorslaan naar een soort cultus waarbij ieder slecht woord moet worden vermeden dan wel moet worden overstelpt door tientallen voorlichters die het goedpraten. Daarbij lijken waarden die universiteiten jarenlang hoog in het vaandel hadden zoals vrije informatievergaring en onafhankelijkheid gemakkelijk overboord te worden gegooid; het imago gaat boven alles. Protest daartegen wordt over het algemeen straal genegeerd.
De Radboud Universiteit in Nijmegen lijkt weer een perfect voorbeeld: een open brief ondertekend door de universitaire studentenraad, tientallen professoren, gemeenteraadsleden en zelfs Tweede Kamerleden haalde niets uit. Het vertrek van de redactieraad deed het College van Bestuur niets. Zelfs het opstappen van een hoofdredacteur en een hoofdredacteur ad interim in een periode van drie maanden slaat zij in de wind.
Universiteitsbladen hebben niet de taak om persberichten te herkauwen of om een spreekbuis te zijn van het universiteitsbestuur, maar om opinie en debat binnen de academische gemeenschap te voeden en nieuws te brengen. Daarbij hebben zij de unieke positie dat zij geheel binnen de universiteit kunnen opereren en daardoor laagdrempelig zijn voor studenten en medewerkers. Dit betekent dat zij eerder op de hoogte zijn van kleine nieuwtjes en ervoor kunnen zorgen dat problemen snel worden gesignaleerd. Wanneer dat niet gebeurt kunnen onwenselijke situaties in de luwte blijven gedijen en uitgroeien tot gigantische proporties. InHolland schijnt erover mee te kunnen praten. Daar weet men inmiddels wat een imago echt waard is.
Tekst: Henk Strikkers (hoofdredacteur van het Algemeen Nijmeegs Studentenblad en ervan overtuigd dat de teloorgang van de universiteitsjournalistiek een diep trieste en uiterst kwalijke zaak is.) en Jim Jansen hoofdredacteur van Folia (UvA) en Havana (HvA) en tevens voorzitter van de Kring hoofdredacteuren hogeronderwijsbladen.
Advertentie.
