Feminisme? Nee, bedankt. De tradwife wil terug naar het aanrecht

Thuisblijven voor je gezin en je werkende man op zijn wenken bedienen. Volgens tradwives moeten vrouwen terug naar het aanrecht. Eviane Leidig, verbonden aan de faculteit geesteswetenschappen, onderzoekt deze groep radicaal-rechtse vrouwen: ‘Ze profiteerden van het systeem waar ze nu tegenaan schoppen.’

De Amerikaanse Eviane Leidig, postdoc aan het department Culture Studies, onderzoekt extreemrechtse influencers op sociale media. Voor haar boek The Women of the Far Right volgde ze tijdens de coronapandemie een aantal vrouwen op de digitale voet.

Iedere dag bestudeerde ze urenlang hun YouTubekanalen en Instagramaccounts. Wat haar opviel? De vrouwen verzetten zich ferm tegen het feminisme, weten precies hoe ze hun radicaal-rechtse boodschap moeten overbrengen en zijn mateloos populair onder jongeren.

Uit de European Values Study blijkt dat jongeren in hun opvattingen conservatiever worden. Spelen extreemrechtse influencers en sociale media hierin een belangrijke rol, denk je?

‘Influencers op sociale media hebben een grote invloed op denkpatronen van jongeren. Ik onderzoek al enkele jaren extreemrechts en de rol van online culturen en genderpatronen. Ik ben vooral geïnteresseerd in extreemrechtse vrouwen: hoe gebruiken zij online platforms om hun eigen merk op te bouwen en hoe weten zij gelijktijdig hun politieke ideologie aan een groot publiek te verkondigen?

‘Deze vrouwen spelen een sleutelrol in het normaliseren van extreme ideeën. Al in een vroeg stadium van mijn onderzoek viel mij op dat extreemrechtse vrouwen – net als hun mannelijke tegenhangers – politiek commentaar leveren op actuele gebeurtenissen. Zij doen dit via onlineplatforms als YouTube, TikTok en Instagram. Anders dan hun mannelijke tegenhangers plaatsen deze vrouwen familiefoto’s of kookvideo’s.

‘Zulke content heeft een strategisch doel: ze laten zien hoe hun traditionele, conservatieve gezin een voorbeeld is voor de hele samenleving en wat de rol van de vrouw in die samenleving zou moeten zijn.’

Dat klinkt als een nachtmerrie voor feministen. Zij hebben de afgelopen eeuw juist geprobeerd om het conservatieve, traditionele gedachtegoed te veranderen. Kun je verklaren waarom sommige vrouwelijke sociale mediagebruikers gevoelig zijn voor zulke content?

‘Veel van deze vrouwen – ook wel tradwives genoemd – zeggen dat ze dankzij deze traditionele rolpatronen een levensdoel, kracht en zelfbewustzijn hebben gevonden. Dat is aantrekkelijk voor andere vrouwen, want wie wil er nu niet een levensdoel hebben?

‘Wat interessant is aan de vrouwen die ik heb bestudeerd, is dat ze naar de universiteit zijn gegaan, een baan in het bedrijfsleven hebben en in stedelijke gebieden wonen. Ze hebben geprofiteerd van het systeem waar ze nu tegenaan schoppen.

‘Toch zien ze dat zelf niet zo. Ze geven het feminisme zelfs de schuld van alle momenten waarop ze zich depressief voelden en ontevreden waren over hun levenssituaties. Volgens hen dwingt het feministische gedachtegoed vrouwen op onnatuurlijke wijze in publieke rolpatronen: vrouwen moeten werken, vrouwen moeten ambitieus zijn en vrouwen moeten stoer zijn. Een traditionele rolverdeling wordt gezien als een tegengif.’

Hebben ze daar een punt?

‘Zulke uitspraken moet je met een korreltje zout nemen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat individuen die radicale ideeën omarmen de neiging hebben om gedrag uit het verleden te bekijken vanuit hun huidige wereldbeeld.

‘Tradwives geven hierdoor onterecht het feminisme de schuld van hun voormalige depressie, terwijl je voor die gevoelens ook andere oorzaken kunt aanwijzen. Het leven kan nu eenmaal behoorlijk uitdagend zijn. Zo heeft niet iedereen direct zijn plek gevonden in de wereld of zit meteen op het juiste carrièrepad.

‘Een andere reden waarom vrouwen de content van tradwives omarmen, heeft te maken met escapisme. De inhoud van de berichten is mooi en gelikt. Sommige vrouwen die zulke berichten zien, zullen het idealiseren en erover fantaseren.’

Hoe was het voor jou om al die video’s, foto’s en andere berichten van extreemrechtse vrouwen te bekijken?

‘Ik denk dat het niet het beste was voor mijn mentale gezondheid om elke dag urenlang naar deze berichten te kijken. Extreemrechtse influencers delen hun ideeën voornamelijk op Instagram in hun stories. Wetende dat die berichten na 24 uur verdwijnen, controleerde ik hun profielen voortdurend.

‘Dat was zeer meeslepend. Soms kon ik me zelfs met hen identificeren: ze hebben een vergelijkbare achtergrond, leeftijd en seksuele geaardheid. Op momenten dat ik me wat onzekerder voelde, zorgde deze content ervoor dat ik soms twijfelde aan mijn eigen levenskeuzes. Dat is best gek, want over het algemeen beschouw ik mezelf als iemand die stabiel is en trek ik mijn ambities niet in twijfel.’

Extreemrechtse vrouwen lijken precies te weten hoe je sociale media in je voordeel laat werken. Waarom passen linksgeoriënteerde, feministische influencers niet dezelfde tactiek toe? Ook zij kunnen mooie en aansprekende berichten met linksgeoriënteerde boodschappen delen, toch?

‘Op sociale media zie je dat de meeste linksgeoriënteerde influencers vooral hun best doen om tradwives belachelijk te maken en de inhoud van hun berichten feitelijk te ontkrachten.

‘Het linkse Amerikaanse congreslid Alexandria Ocasio-Cortez gaat anders te werk. Ondanks het feit dat zij een politicus is – wat natuurlijk niet hetzelfde is als een niet-gekozen influencer – kun je haar strategie min of meer vergelijken met extreemrechtse influencers. Zo deelt ze een video op haar Instagram waarin ze over politiek praat terwijl ze aan het koken is.

‘Ik weet niet waarom er niet meer linksgeoriënteerde influencers zijn die dezelfde tactiek toepassen. Wat ik wel weet, is dat extreemrechts het internet al jarenlang gebruikt om hun boodschap over te brengen. Al in de jaren tachtig deelden extreemrechtse mensen ideeën op online fora. Extreemrechts is wat dat betreft écht een early adopter en weet precies hoe er ingespeeld moet worden op het algoritme.’

Is dat ook de reden dat de controversiële influencer Andrew Tate overal opduikt? Ooit zocht ik op Instagram naar motiverende berichten. Zijn content werd me direct aanbevolen.

‘Dat is een fascinerende vraag. Dit najaar onderzoek ik hoe zoektermen die te maken hebben met levensstijl, zelfhulp, motiverende inhoud, voeding, fitness, dieet en gezondheid een pijplijn kunnen vormen naar radicaal gedachtegoed.

‘Ik vermoed dat algoritmen zijn ontworpen om bepaalde demografische gebruikers te bereiken. Zodra iemand van een bepaalde leeftijd, geslacht of achtergrond op zoek gaat naar motiverende uitspraken, stelt het algoritme berichten voor van een gebruiker die gezien wordt als een ‘grote speler’. Andrew Tate is daar een goed voorbeeld van. Het algoritme beschouwt hem als een grote speler.’

Hoe zit dat eigenlijk met studenten, lopen zij weg met de ideeën van extreemrechtse influencers?

‘Mijn collega’s en ik merken dat de interesse in dit onderzoeksgebied enorm toeneemt. Ik denk dat studenten en jonge onderzoekers steeds vaker geconfronteerd worden met extreemrechtse influencers en willen onderzoeken waarom zij zo populair zijn bij hun leeftijdsgenoten.

‘Zo af en toe geef ik gastcolleges aan studenten van universiteiten door heel Nederland. Er is altijd één iemand in de zaal die weet wie Eva Vlaardingerbroek (een Nederlandse extreemrechtse opiniemaker, red.) is en soms spreek ik een student die de ideeën van Andrew Tate verdedigt.

‘Maar over het algemeen merk ik niet direct dat studenten sympathiseren met de ideeën van extreemrechtse influencers. Dat kan ook te maken hebben met het soort studenten dat ik tegenkom. Ze zijn veelal gebonden aan faculteiten die hen leren om zich kritisch op te stellen tegenover dit soort radicale ideeën.’

_Advertentie.