Te jong of te oud voor het Torentje? Wat leeftijd echt zegt over een premier

Als de 38-jarige Rob Jetten (D66) minister-president wordt, krijgt Nederland zijn jongste premier ooit. Het is een groot verschil met Pieter Cort van der Linden en demissionair premier Dick Schoof, die beiden 67 waren toen ze aantraden. Maar wat zegt leeftijd over onze premiers?

Een premier op leeftijd brengt levenservaring mee en heeft vaak een lange carrière om op te bogen, een jonge premier heeft jeugdige energie en nieuwe ideeën. Toch is de leeftijd van premiers volgens Bram Peper, docent aan het departement Sociologie, minder doorslaggevend voor hun functioneren dan de manier waarop ze gezag verwerven.

‘We onderscheiden drie soorten gezag: legaal-rationeel, traditioneel en charismatisch,’ legt Peper uit. ‘In moderne samenlevingen waarderen we vooral legaal-rationeel gezag. Leiders die competent, professioneel en efficiënt zijn. Maar charisma blijft belangrijk.’

Jong hoeft geen nadeel te zijn

Volgens Peper kan een jonge premier het werk net zo goed doen als iemand met veel ervaring. ‘Zolang iemand binnen dat rationele, professionele kader past en daarnaast charisma heeft, maakt leeftijd weinig uit.’

En zelfs een jonge premier kent de kneepjes van het politieke vak vaak al wel. Kijk bijvoorbeeld naar Rob Jetten (38) en ook Jesse Klaver (39), zij zijn weliswaar jong, maar inmiddels doorgewinterde politici. In een tijd waarin de Tweede Kamer snel vernieuwt, behoren zij al tot de meer ervaren generatie.

Andere tijden

Jong of oud, het maakt dus eigenlijk niet uit. Wat voor premier een land nodig heeft, ziet Peper, verschilt van tijd tot tijd. ‘In tijden van onzekerheid of oorlog zoeken mensen stabiliteit en grijpen ze vaker naar oudere, ervaren leiders,’ zegt hij. ‘Maar tegelijkertijd is er al twintig jaar een groeiend wantrouwen richting de oudere politiek. Dat roept juist de behoefte op aan vernieuwing en dus aan jongere gezichten.’

Die spanning tussen ervaring en vernieuwing is niet nieuw, merkt Peper op. In de jaren zestig nam een jonge, progressieve generatie het over van de oude garde. Het waren jonge charismatische politici die binnen het democratische systeem pasten, maar tegelijk verandering wilden. Zoals bijvoorbeeld Hans van Mierlo, die 34 jaar was toen hij D66 oprichtte. ‘Dat is vergelijkbaar met wat we nu zien.’

Leeftijdsgrens

Hoewel de leeftijd van een premier er nauwelijks toe doet, zou een leeftijdsgrens voor politieke leiders zou volgens Peper niet gek zijn. In veel beroepen bestaan al leeftijdsgrenzen, zoals bij rechters. ‘Leiderschap is fysiek en mentaal zwaar werk. Ouderdom is niet per se een probleem, maar de functie vraagt wel om een bepaalde vitaliteit en flexibiliteit. Sommige politieke leiders blijven gewoon te lang zitten.’

Maar wat maakt iemand dan tot een goede premier? Levenservaring of vernieuwingsdrang? ‘Het is geen van beide,’ zegt Peper. ‘Alleen charisma zonder inhoud werkt niet, maar ervaring zonder inspiratie evenmin. Je hebt een leider nodig die energie en ideeën heeft, maar die ook weet hoe het politieke spel werkt.’

_Advertentie.