Van burgerraden tot AI: vijftien ideeën over omgaan met klimaatverandering

Hoe moeten we omgaan met de opwarming van de aarde? Vijftien Tilburgse wetenschappers hebben hun idee ingezonden voor ideeënwedstrijd Beste-ID. Van burgerraden, AI en ecoinfluencers tot nieuwe rituelen om de klimaatcrisis serieus aan te pakken.

Elk jaar stelt docent journalistiek Jos Baijens van Beste-ID een vraag aan wetenschappers en andere denkers uit verschillende vakgebieden. Dit jaar is de vraag aangedragen door Rinie van Est, onderzoeker bij het Rathenau Instituut. Van Est merkt op dat, ondanks waarschuwingen van de Verenigde Naties, effectief klimaatbeleid uitblijft. Dit roept bij hem de vraag op: hoe moeten we omgaan met de opwarming van de aarde?

Wetenschappers van alle universiteiten van Nederland en Vlaanderen, evenals experts uit het bedrijfsleven, de kunstwereld, de kerk, het leger en Scientist Rebellion, reageren op de vraag. Van de 140 antwoorden komen er dertien van vijftien wetenschappers van Tilburg University. Univers belicht er vier.

Burgerraden tegen politieke stilstand

Volgens Michael Vlerick, universitair docent aan de Tilburg School of Humanities and Digital Sciences (TSHD), ligt het antwoord op de vraag bij de politiek. Vlerick stelt dat politici vaak te veel denken aan de korte termijn, waardoor klimaatbeleid wordt uitgesteld.

Om hier iets aan te doen pleit Vlerick voor nationale én internationale burgerraden als aanvulling op de klassieke democratie. Experimenten tonen aan dat burgers verrassend verstandig beslissen. Goed geïnformeerde burgerraden, die zijn samengesteld via loting, blijken juist in staat tot doordachte voorstellen gericht op de lange termijn.

Niet uitwijken naar Mars, maar zorgen voor de aarde

In zijn antwoord stelt Emile Aarts, voormalig rector van Tilburg University, dat migreren naar Mars géén realistische of wenselijke oplossing is voor de klimaatcrisis. Hij verwijst naar de ideeën van natuurfilosoof James Lovelock, die de aarde ziet als een levend systeem. Lovelock stelt dat sommigen migratie naar Mars zien als ontsnapping, maar volgens hem is het vooral een weigering om verantwoordelijkheid te nemen.

Lovelock ziet een nieuw tijdperk voor zich, een ‘Novaceen’, waarin technologieën zoals kunstmatige intelligentie worden ingezet om de aarde te herstellen. Volgens Aarts ligt de opdracht dus niet in vluchten, maar in verantwoordelijkheid nemen en de aarde leefbaar houden, mét hulp van AI.

Ecoinfluencers als aanjagers van duurzaam gedrag

Ton Wilthagen, hoogleraar aan Tilburg Law School (TLS), ziet een cruciale rol voor jongeren in het bevorderen van duurzaam gedrag. Verplichtingen en belerende campagnes werken volgens hem nauwelijks.

Wilthagen wil meer inzetten op sociale media. Jongeren kunnen elkaar met challenges op sociale media motiveren om bijvoorbeeld tweedehands kleding te kopen en zo energieneutraal mogelijk naar een festival te reizen.

Zo laten jongeren zien hoe duurzaamheid aantrekkelijk en creatief kan worden. Wilthagen denkt dat zo’n nieuwe ‘ecotrend’ kan overslaan op oudere generaties, ‘die hebben nagelaten om het tij te keren.’

Betekenisgeving in het licht van klimaatverandering

Het klimaatdebat draait niet alleen om CO₂ en beleidskeuzes. Er spelen diepere, vaak impliciet religieuze en symbolische betekenissen mee, zo stellen onderzoekers Deborah de Koning en Ömer Gürlesin, universitair docent Frank Bosman en hoogleraar Caroline Vander Stichele, allen verbonden aan Tilburg School of Catholic Theology (TST).

In hun onderzoeksproject Religie en klimaatverandering in Nederland zien ze hoe morele taal, rituelen, verbeelding en spirituele frames zowel klimaatactivisme als klimaatscepsis kleuren. Klimaatverandering vraagt daarom volgens deze onderzoekers niet alleen om technologie en beleid, maar ook om nieuwe vormen van betekenisgeving zoals verhalen, rituelen en symboliek die ons helpen deze crisis te begrijpen en erop te reageren.

_Advertentie.