Jan Jaap de Ruiter over de verkiezingen in Iran

Iran gaat naar de stembus. Hoeveel zin heeft dat in een land waarin de geestelijk leiders de dienst uitmaken? Univers belde arabist Jan Jaap de Ruiter en vroeg hem naar zijn mening over de Iraanse verkiezingen.

Vandaag kiezen de Iraniërs een nieuwe president. Na twee termijnen van vier jaar moet de huidige president Mahmoud Ahmadinejad het veld ruimen. Er mag gekozen worden uit zes kandidaten, die zorgvuldig zijn geselecteerd door de Raad van Hoeders van de Grondwet. Die raad staat op zijn beurt weer in dienst van geestelijk leider ayatollah Ali Khamenei, degene die eigenlijk alle touwtjes in handen heeft in Iran.

Hoe democratisch zijn de verkiezingen in Iran ?

“Het bijzondere van de islamitische republiek Iran is dat ze wel degelijk een democratisch systeem hebben. De bevolking mag stemmen en de president wordt voor vier jaar benoemd, niet voor het leven, wat vaak gebruikelijk is in islamitische landen. De democratische infrastructuur ligt er. Tegelijkertijd heb je de Raad van Hoeders en ayatollah Khamenei die het laatste woord hebben. Zo wordt de democratie uiteindelijk toch de nek omgedraaid. Iran heeft wel een democratisch systeem maar geen democratie.”

Heeft de nieuwe president van Iran überhaupt wel iets te zeggen? Of ligt alle macht bij Khamenei?

“De Raad van Hoeders en Khamenei kunnen natuurlijk niet alles beslissen. De president van Iran heeft wel wat eigen bewegingsruimte, ook al is die heel miniem. Kijk bijvoorbeeld naar aftredend president Ahmadinejad. Die heeft altijd geloofd in een snelle terugkeer van de Mahdi, de sjiitische messias. Iets waar Khamenei niet blij mee was, want wanneer de messias terug op aarde keert is het met zijn macht gedaan. Toch is Ahmadinejad die overtuiging blijven uitspreken. Hoewel het me niet zou verbazen als hij wordt gearresteerd wanneer hij president af is.”

Wat staat er voor Iran op het spel bij deze verkiezingen?

“De economie is het belangrijkste punt. Door het desastreuze atoombeleid wordt het land economisch afgeknepen via sancties. Het aanzwengelen van de economie zal de grootste prioriteit hebben voor de nieuwe president.”

Gaat het atoombeleid veranderen?

“Nee, dat denk ik niet. Dat zal Khamenei niet toestaan. Maar misschien dat een nieuwe president ervoor kiest om de toon te veranderen en zich minder agressief zal opstellen naar het buitenland.”

Ahmadinejad lag niet echt lekker bij veel Westerse landen. Liggen er betere betrekkingen in het verschiet?

“Weer hetzelfde verhaal. Misschien dat de nieuwe president voor een meer diplomatieke toon kiest. Maar in de praktijk zal er weinig veranderen.”

Kunnen de verkiezingen een springplank vormen voor een Arabische Lente in Iran?

“Dan denk ik meteen aan de Groene Revolutie vier jaar geleden die jammerlijk mislukte. Toen werd er massaal gedemonstreerd tegen het corrupte verloop van de verkiezingen. Dat verzet is uitgelopen op een grote teleurstelling en heeft niets veranderd. Ik geef een Arabische Lente in Iran daarom weinig kans. Wat mij opvalt is dat de roep om vrijheid wel wijdverspreid is onder Iraanse jongeren. Zelf denk ik dat een scheiding van kerk en staat een goede oplossing is voor Iran. Dat klinkt misschien vreemd maar is het niet: op die manier kan het land islamitisch én democratisch zijn.”

_Advertentie.