Zwicht de democratie voor boze burgers?

Voornemens om asielzoekers te huisvesten in gemeentes hebben tot veel verzet geleid. Van gejoel op inspraakavonden tot ingegooide ruiten en opgehangen varkenskoppen – boze bewoners laten van zich horen. Gemeenteraden stellen daarop plannen geregeld bij. Zwicht de democratie voor boze burgers?

Voor intimidatie moet een gemeenteraad nooit zwichten, zegt universitair hoofddocent bestuurskunde Linze Schaap. “Als het persoonlijke intimidatie is, dan is er maar één gang. Naar het OM.” Maar volgens Schaap is meestal sprake van een stevig protest. “Dan is wat je doet een kwestie van politieke afweging en politieke moed.”

Schaap spreekt over een paradox. Enerzijds zegt hij dat de zeggenschap democratisch is ondergebracht bij een gemeenteraad. Die mag beslissingen nemen, ook als inwoners het er niet mee eens zijn. “Daarbij moet een raad wel goed kijken wat het verzet is, en waar het vandaan komt. Komt het uit een bepaalde wijk of dorp? Is het een bepaalde groepering? Als het verzet niet breed wordt gedragen, kun je besluiten door te gaan met je plannen.”

“Als het persoonlijke intimidatie is, dan is er maar één gang. Naar het OM”

De andere kant van het verhaal is dat burgers volgens Schaap het laatste woord horen te hebben. “Als duidelijk blijkt dat er een breed maatschappelijk verzet is, moet je als gemeenteraad goed nadenken of het verstandig om de plannen door te laten gaan. Dat is niet zwichten voor, maar rekening houden met gevoelens en opvattingen in de samenleving. Dat past in democratie.”

Geweld plegen
Wat als er geweld wordt gebruikt? Dan blijft het adagium volgens Schaap: goed luisteren naar je inwoners en kijken wat het probleem precies is. “Als gemeenteraad heb je het recht en de plicht tot een afgewogen oordeel te komen. Komt een grote groep in verzet en neemt het protest de vorm van geweld aan, dan kun je daar de conclusie aan verbinden dat het plaatsen van een AZC tot verstoring van de openbare orde gaat leiden.”

Maar daarmee is het verhaal niet af: “Bij geweld moet je in gesprek gaan om duidelijk te maken dat we in onze samenleving geen auto’s in brand steken en ruiten ingooien.” Geweld is trouwens geen doorslaggevende factor: “Als een raad zich laat intimideren door een baksteen of varkenskop, is het hek van de dam. Dan loont intimidatie. Terwijl het misschien niet eens een sterk signaal is: het kan ook om een enkeling gaan.”

_Advertentie.