Liegen is geen deel van een bestuurderscultuur, maar van de menselijke natuur

Telkens als een bestuurder wordt ontmaskerd als fraudeur, probeert men de situatie te duiden. Waarom doet zo’n man of vrouw dat nou? Hij of zij had toch al een heel goed salaris? Het geval ‘Jacques Tichelaar’ doet zeker de wenkbrauwen fronsen omdat het ook nog eens om een onnozel bedrag gaat. Juist dat onbegrijpelijke lokt de drang tot verklaren uit, aldus Wim Dubbink.

De pogingen tot duiding zijn vaak weinig verheffend en schieten overduidelijk tekort, zeker wanneer ze gericht zijn op de vraag: hoe voorkomen we dat een volgende bestuurder weer in de fout schiet. Neem de verklaring van Peter Middendorp (Vonk, 4 maart). Die komt hierop neer: ‘Tichelaar maakt deel uit van een (bestuurs)cultuur. Binnen die cultuur is liegen gewoon. Daarom doet men het de hele tijd, ook al gaat het om kleine dingen.’ Deze verklaring is buitengewoon unfair.

Wim Dubbink. Foto Dolph Cantrijn.

Om het geval-Tichelaar te verklaren worden alle bestuurders in de hoek gezet. Het zijn allemaal leugenaars. Wat geeft Middendorp het recht dat te beweren? In elk geval niet de feiten, want zo hoog staat Nederland niet op corruptie-indexen. En zeker niet de meerderheid van de Nederlandse politici, die meer dan hun werk doen, hoewel het bon ton is ze naar believen af te zeiken.

Ten tweede impliceert de verklaring dat ‘wij’, de rest van Nederland zeg maar, allemaal lieve, aardige en eerlijke mensen zijn, die nooit liegen en die zeker ‘het liegen niet gewend zijn’. Anders kan niet worden verklaard waarom nu juist ‘alle bestuurders’ frauderen en ‘wij’ dat niet doen. Als iedereen liegt maar alleen bestuurders frauderen, dan kan liegen niet als verklaring gelden.Helaas weten we maar al te goed dat liegen geen deel is van een bestuurderscultuur maar van de menselijke natuur. Iedereen liegt. Daarmee zeg ik niet dat liegen akkoord is. Ik zeg alleen: ‘liegen’ verklaart niks als iedereen liegt en slechts sommigen frauderen. Zo’n verklaring helpt ons geen steek verder als we willen voorkomen dat zoiets nog eens gebeurt.

Iedereen liegt

Deze opinie is geschreven door Wim Dubbink. De tekst verscheen eerder in De Volkskrant. Wim Dubbink is hoogleraar Bedrijfsethiek bij de School of Humanities. Dubbink richt zich in zijn werk op fundamentele kwesties in de bedrijfsethiek.

_Advertentie.