Games en quizzen: universiteit vernieuwt onderwijs, maar ‘ontmoeting op de campus blijft belangrijk’

Digitaal onderwijs heeft sinds de coronacrisis een hoge vlucht genomen en de roep om meer flexibiliteit klinkt steeds luider. Daar komen nu allerlei AI-toepassingen bij die de academische wereld voor uitdagingen stellen. Hoog tijd dat de universiteit het onderwijs vernieuwt, zegt Academic Lead Gert-Jan Leenknegt.

Colleges opnemen met begeleidende presentaties. Eventueel met een inleidende quiz of zelfs een interactieve game. ChatGPT en andere AI-toepassingen helpen de docent met het maken van lesmateriaal. Het kan allemaal tegenwoordig. Het onderwijs vernieuwt in rap tempo, zeker na de coronacrisis.

Noodgedwongen innoveren

Voor de doorsnee docent is het bijna niet meer bij te benen. Al zijn er docenten die volop pionieren met nieuwe toepassingen en die kennis graag delen met hun collega’s. Daarom is er sinds 2023 een netwerk in het leven geroepen dat docenten en ander onderwijspersoneel stimuleert en begeleidt bij de ontwikkeling van nieuwe onderwijsvormen.

Gert-Jan Leenknegt is Academic Lead van het Tilburg University Network for Educational Development and Innovation (TUNED IN): ‘Wij zijn een netwerkorganisatie die probeert mensen uit verschillende faculteiten en divisies bij elkaar te brengen, op het gebied van het ontwikkelen van en het innoveren in ons onderwijs.’

Dat is hoog nodig, zegt Leenknegt. ‘In de coronaperiode hebben we gemerkt dat iedereen noodgedwongen moest innoveren. Docenten moesten vrij plotseling bedenken hoe ze hun onderwijs nog konden geven in die moeilijke omstandigheden. Er is toen van alles en nog wat bedacht en uitgeprobeerd.

‘Dan merk je dat mensen op verschillende plekken hetzelfde wiel aan het uitvinden zijn. En dat is zonde van de tijd en de energie, vond het College van Bestuur, en met name Jantine Schuit (vicerector, red.) met onderwijsinnovatie in haar portefeuille. TUNED IN is geboren uit die ervaring.’

De leiding nemen

De wereld om de universiteit heen verandert snel. Technologie drukt steeds meer een stempel op de samenleving en ook op het onderwijs, en daar is nu ook de dimensie van kunstmatige intelligentie bijgekomen. De universiteit wil het onderwijs laten meebewegen met die trend en daar zelf de leiding in nemen.

‘We moeten kunstmatige intelligentie in onze opleidingen terug laten komen’

‘Wij moeten professionals afleveren die weten hoe die wereld in elkaar zit, die straks AI als tool kunnen gebruiken om hun werk goed te doen en daar ook nog eens kritisch over na kunnen denken,’ zegt een bevlogen Leenknegt. ‘We moeten dat in onze opleidingen terug laten komen, we kunnen niet stil blijven zitten.’

Games en quizzen

Het is de bedoeling dat het project TUNED IN tot 2027 loopt en een aantal grote ontwikkelingen in het onderwijs in gang zet, die daarna op eigen kracht verder kunnen: ‘Die opdracht is in het strategisch plan van de universiteit opgenomen om onderwijs te innoveren en bij de tijd te brengen,’ benadrukt Leenknegt.

‘Zo staat in de uitwerking van het TUNED IN-plan dat alle onderwijsprogramma’s straks gebaseerd moeten zijn op het principe van blended learning; een mix van verschillende methoden en vormen om ons onderwijs te organiseren. Naast klassieke hoor- en werkcolleges zijn dat bijvoorbeeld ook online kennisclips of interactieve quizzen en games, en zelfs virtual reality en AI-toepassingen.’

‘Blended learning is een vrij open begrip,’ zegt Leenknegt. ‘Dat kan van alles betekenen, maar in ieder geval moeten eigenlijk alle programma’s van deze universiteit worden vernieuwd of herontworpen waar dat nodig is, zodat ze op het idee van blended learning zijn gebaseerd.’

Van elkaar leren

Hoe het onderwijs vorm krijgt is in principe de verantwoordelijkheid van de faculteiten. Daar gaan de vicedecanen onderwijs en de programmadirecteuren over. ‘Maar als dat niet vanzelf gaat, dan is TUNED IN bedoeld om die vernieuwing te faciliteren en te stimuleren, zodat mensen ook van elkaar kunnen leren,’ aldus Leenknegt.

‘Blended learning is niet hetzelfde als thuis colleges volgen’

‘Dat is het sterke van een netwerk: als de ene faculteit daar heel ver mee is en een andere faculteit minder ver, dan kunnen die van elkaar leren en vervolgens hun eigen onderwijs een stapje verder brengen.’

Platgeslagen visie

In de verkiezingsprogramma’s van studentenpartijen keert blended learning ook terug. Maar Leenknegt is er kritisch op: ‘Blended learning is niet hetzelfde als online onderwijs, waarbij studenten kunnen kiezen of ze colleges thuis volgen of op de campus. Dat is een vrij platgeslagen visie.

‘Het gaat om interactieve werkvormen, om de mix, en niet alleen om het passief volgen van hoorcolleges. Want ook de ontmoeting, tussen studenten onderling en docenten, speelt een hele belangrijke rol in onze opvatting. Het persoonlijke contact en die directe interactie blijven ontzettend belangrijk.’

Flexibel onderwijs

Het derde speerpunt van TUNED IN, naast de invoering van blended learning en de inpassing van AI, is het bevorderen van de flexibilisering van het onderwijs. Het moet studenten die niet in staat zijn om fulltime te studeren, de mogelijkheid bieden toch een studie te volgen aan de universiteit.

Leenknegt: ‘De samenstelling van onze studentenpopulatie is aan het veranderen. Er zijn mensen die al andere verantwoordelijkheden hebben; een baan, een gezin, mantelzorg. Of neem internationale studenten die hier een tijdje studeren, of professionals die een aantal vakken volgen en daarvoor graag een certificaat willen. Die groepen vragen om meer flexibiliteit en daar moeten we op inspelen.

‘En dat is ingewikkeld. De hervormingen raken aan de hele organisatie van het onderwijs van de universiteit: het is van invloed op de roostering en de tentamens. Het gaat over de manier waarop we de colleges aanbieden en op welk moment we dat doen. Dus dat is echt een grote uitdaging voor de hele universiteit.’