Wat deed je overgrootvader tijdens de oorlog?
Op feestjes wil je leuke gesprekken voeren, schrijft Thomas Kaufmann. ‘De eerste vraag die je aan iemand stelt is een cruciale. Leuk inspelen op de actualiteit? Say no more. Wat deed je overgrootvader tijdens de oorlog?’

De eerste vraag die je op een feestje aan iemand stelt is een cruciale. Die zet meteen de toon. In principe kan je alle kanten op natuurlijk, maar je bent kieskeurig. Je wil een leuk gesprek. Een origineel gesprek. Vragen als ‘En wat studeer jij?’ wil je koste wat kost voorkomen. Je staat boven dat soort trivialiteiten.
‘Wat doet je vader? ’ is een klassieker, maar wellicht al te vaak gebruikt. Bovendien weet je niet zeker of de mensen de gelaagdheid van die vraag nog kunnen inzien. Er zit al wat drank in de man. Bovendien is ironie niet aan iedereen besteed.
‘Wat stem jij zoal?’ is leuk, maar eigenlijk vooral als mensen het met je oneens zijn. Daarnaast is het eigenlijk niet grappig. Je kan het ook combineren natuurlijk: ‘Wat stemt je vader?’ Met een beetje geluk verkrijg je zelfs inzichten in de bijzonder geraffineerde nuances van een ouder-kind dynamiek.
Een beetje leuk inspelen op de actualiteit? Say no more. Wie echt de getapte jongen uit wil hangen op feesten en partijen kan sinds 2 januari de nieuwe site van het CABR raadplegen. Op oorlogvoorderechter.nl kan je zien over welke personen na de Tweede Wereldoorlog een dossier is opgebouwd.
Je kan je afvragen waarom dit soort informatie opeens openbaar wordt. Je kan je ook afvragen of het uitmaakt. In hoeverre ben je verantwoordelijk voor het doen en laten van je (voor)ouderen? Anderzijds weten we dat trauma’s worden overgedragen door de generaties heen. Wordt schuldgevoel dat ook?
Dat zijn vragen voor een andere keer. Voor nu zal dit archief vooral bijdragen aan een groei van stamboomonderzoek. ‘Is dat onze Adrianus?’ En wordt toch even duidelijk dat deugdenethiek niet enkel iets van de jongere generaties is.
Pas wel even op met het spelen van ‘Wat deed je overgrootvader?’ op feestjes. Zelfs als je daadwerkelijk met de nazaten van iemand uit het archief te maken hebt, moet je nog wel fysiek naar het archief toe om die dossiers in te zien. Waar rook is, is immers niet altijd fascisme.
Thomas Kaufmann is alumnus van Tilburg University.