‘Een portemonnee? Die heb ik niet meer.’ Wetgeving moet voorkomen dat contant geld verdwijnt

Contant geld op zak? Terwijl de rest van Europa nog verknocht is aan het tastbare papier- en muntgeld, betalen Nederlanders liever digitaal. Toch willen burgers, banken en de overheid hun fysieke geld niet kwijt. Nieuwe wetten moeten ervoor zorgen dat met cash betalen straks ook nog mogelijk blijft.

Wie wel eens uit eten gaat in een van onze buurlanden, kan de schrik van zijn leven krijgen als de rekening komt. De ober wijst vriendelijk maar beslist op het bordje ‘Nur Bargeld bitte’ of ‘Argent liquide seulement’. Dat bordje valt je nu pas op. Je voelt het schaamrood naar de kaken stijgen, want je hebt alleen een bankpas of telefoon op zak.

We zijn het in Nederland zo gewend om met pin te betalen, dat we vaak geen contant geld meer in de portemonnee hebben. Sterker nog, veel mensen hebben niet eens meer een portemonnee.

Maar één op de vijf betalingen aan de kassa is contant, blijkt uit recente cijfers, zegt Yael Diamant, hoogleraar Financiële Netwerken en Europees goederenrecht aan Tilburg University. Daarnaast is ze als jurist verbonden aan De Nederlandsche Bank (DNB), de centrale bank die ook verantwoordelijk is voor het muntgeld en papieren geld dat in omloop is.

Gemiddeld 35 euro contant

Nederland is koploper in Europa als het gaat om digitaal betalen. De doorsnee Nederlander heeft 35 euro cash bij zich, meldt de NOS. Het Europees gemiddelde is 59 euro.

‘In Nederland hebben we altijd een hele goede infrastructuur gehad voor pinbetalingen en iedereen heeft daar veel vertrouwen in,’ denkt Diamant. ‘Toen ik vijftien jaar geleden in Duitsland studeerde had ik een bankrekening bij een overheidsbank. Met de bijbehorende pas kon ik geen geld opnemen bij een commerciële bank, terwijl ik met mijn Nederlandse pinpas wel bij allebei geld kon pinnen.’

Betalen met mobiel of horloge

Jongeren hebben nog minder vaak geld op zak. ‘Van de ‘jongeren’ in de categorie 12 tot 44 jaar heeft nog maar één op de zes contant geld bij zich. Jongeren betalen steeds meer met hun mobiel of horloge. Dat doe ik zelf trouwens ook,’ erkent Diamant.

Het is een makkelijke manier van betalen en het is een onderdeel van onze cultuur geworden, zegt Diamant. Het gevolg is dat er rond 2020 nog maar iets minder dan vijfduizend pinautomaten in Nederland waren, in 2010 waren dat er nog meer dan achtduizend. ‘Je ziet dat door de toename van digitale betalingen, de ‘chartale infrastructuur’ afneemt.’

‘Pin only’

Ook wie in Nederland met contant geld in een winkel of restaurant wil betalen, komt wel eens het bordje ‘pin only’ tegen. Is dat niet vreemd, want contant geld is toch een wettig betaalmiddel? ‘In Europese verdragen staat dat de euro die status heeft, zegt Diamant, ‘maar winkeliers kunnen cash geld toch weigeren door het bordje ‘pin only’ te gebruiken. Voor winkeliers kleven er nadelen aan cash. Want je moet een voorraad wisselgeld in kas hebben en het kasgeld aan het eind van de dag veilig opslaan in een kluis.’

Ook banken zien klinkende munten liever gaan dan komen. Diamant: ‘Als jij contant betaalt bij een winkelier, dan moet dat geld op een gegeven moment terug naar de bank. Die moet het tellen. Een deel daarvan wordt in betaalautomaten gestopt, het overige deel gaat naar De Nederlandsche Bank. Dat kost alles bij elkaar een miljard euro op jaarbasis.’

Cash blijft belangrijk

Toch blijft het belangrijk dat er met cash betaald kan worden. Diamant: ‘Er zijn bijvoorbeeld mensen die moeite hebben met digitale handelingen. En er zijn mensen die het geld overzichtelijk in hun portemonnee willen hebben, om zo grip te houden op hun uitgaven.’

En wat te denken van de toenemende dreiging in de wereld? NAVO-baas Mark Rutte riep onlangs op om noodpakketten in huis te halen en contant geld achter de hand te houden. ‘Bij een grote storing in de digitale infrastructuur moet je kunnen terugvallen op contant geld’, aldus Diamant.

Hoewel de meeste Nederlanders dus amper contant geld gebruiken, vinden ze wel dat je er mee moet kunnen blijven betalen. Negen op de tien is voor het behoud ervan, blijkt uit onderzoek dat in februari 2023 is uitgevoerd onder duizend Nederlanders, in opdracht van De Nederlandsche Bank.

Wetgeving

Ook de Nederlandse overheid en De Nederlandsche Bank vinden dat contant geld behouden moet blijven. Daarom is er een nieuwe wet in de maak. De Wet chartaal betalingsverkeer is op 21 maart 2025 naar de Tweede Kamer gestuurd.

‘Het is belangrijk dat contant geld beschikbaar blijft voor iedereen. En ik denk dat deze wet een goede manier is om dat te waarborgen voor de toekomst,’ zegt Diamant.

No more pin only?

Ook ligt er een wetsvoorstel dat ondernemers verplicht contante betalingen tot drieduizend euro te accepteren. De wetgever wil hiermee witwaspraktijken beter aanpakken, door contante betalingen boven dit bedrag juist te verbieden. En ook de Europese Commissie is bezig met nieuwe wetgeving. Daarmee wil ook de Commissie regelen dat Europese burgers met contant geld kunnen betalen.

Door deze maatregelen zou de ‘pin only sticker’ straks wel eens van de winkel- en restaurantdeur kunnen verdwijnen.

_Advertentie.