Er zit geen uitknop op je menselijkheid

“Bedankt God!” Na jaren ploeteren heeft Jerke de Vries eindelijk zijn proefschrift af. In zijn dankwoord richt hij zich tot de Heer, die hem al die jaren heeft bijgestaan. Maar dat mag dus niet. Tenminste, van het college voor promoties aan Wageningen University, waar De Vries promoveert. Daar geldt de regel dat promovendi geen religieuze of politieke verwijzingen in hun proefschrift mogen opnemen.

Het nieuws werd deze week naar buiten gebracht door Resource, het universiteitsblad van Wageningen, en leidde meteen tot discussie. Is dit nu censuur of niet? Een dankwoord is toch een soort vrijstaat binnen het proefschrift? Of moet je ook op die paar pagina’s de strenge wetenschapper blijven?

Dat zijn interessante vragen, maar er gaat meer schuil achter het proefschriftenrelletje. Het Wageningse verbod op religieuze en politieke verwijzingen in proefschriften zegt veel over het heersende beeld van de wetenschapper. Die zou altijd objectief moeten zijn. Vrij van persoonlijke voorkeuren en overtuigingen. Een wetenschapper is neutraal, offert zichzelf volledig op aan de academische methodiek.

Dat beeld is natuurlijk een karikatuur. En heeft weinig met de realiteit te maken. Want wetenschappers zijn net mensen. Natuurlijk zijn ze ervan doordrongen dat ze de plicht hebben om objectief onderzoek te verrichten, maar ondertussen hebben ze evengoed emoties, aannames, grillen. Ze houden er ideologieën op na. En ja, sommige wetenschappers geloven zelfs. Daar doe je weinig aan. Er zit geen aan- en uitknop op je menselijkheid.

Vooral dat laatste is een steen des aanstoots. Geloof en wetenschap zouden niet samengaan. Alsof je alleen maar goed onderzoek kan verrichten wanneer je atheïst bent. Grote onzin. Een tijdje terug interviewde ik Lans Bovenberg, topeconoom aan Tilburg University en overtuigd christen. Volgens hem moet je als wetenschapper volledige objectiviteit nastreven, maar is het een illusie om te denken dat dit altijd voor de volle honderd procent lukt. “Iedere wetenschapper werkt vanuit bepaalde aannames die heel persoonlijk zijn. Maak daarom je aannames, of je geloof, transparant.” Om die reden heeft Bovenberg zijn geloof nooit onder stoelen of banken gestoken.

Bovenberg heeft gelijk. Onderzoek wordt er niet objectiever van wanneer je wetenschappers vraagt om hun geloof of politieke voorkeuren te verdoezelen. Daarmee creëer je alleen maar een schijnneutraliteit. Een dankwoord is juist een prachtige plek om te laten zien wie of wat je heeft geïnspireerd bij het schrijven van je proefschrift. De wetenschap is niet gebaat bij rookgordijnen maar bij openheid. Ook als het gaat om de mens achter de wetenschapper. Laat Jerke de Vries gewoon God bedanken.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.