CUBE: een heldere, lichte schepping

Elke maand plaatst projectleider Academisch Erfgoed Pieter Siebers kenmerkende gebeurtenissen, personen, gebouwen of objecten in historisch perspectief. Deze keer: het nieuwe onderwijsgebouw CUBE.

De opening van het Academisch jaar vond dit jaar plaats in CUBE, het nieuwe onderwijsgebouw aan de noordzijde van de campus. Dat is ongebruikelijk, want sinds 1962 vindt de opening zo goed als altijd plaats in de aula in het Cobbenhagengebouw. Maar nu dus in CUBE, ook al omdat de universiteit het nieuwe gebouw, met al zijn snufjes, graag wilde laten zien aan de gastspreker van die dag, minister van Onderwijs Ingrid Van Engelshoven. Dat had onder meer tot gevolg dat de hoogleraren in toga een kleine tien minuten over de campus moesten lopen, waarna bleek dat de steile trappen niet zo gemakkelijk zijn af te dalen in de lange, zwarte jurk die we een toga noemen.

Kleine ongemakken als deze vallen in het niet bij het gebouw zelf, een heldere, lichte schepping van Kees Kaan. Deze in Rotterdam gevestigde architect is zelf hoogleraar, in Delft op het vakgebied Complex Projects. Dat kwam hem misschien wel van pas, want bij het ontwerp van CUBE moest hij onder meer rekening houden met de oudste architectuur op de campus, het Cobbenhagengebouw dat Jos. Bedaux in de jaren ’50 van de vorige eeuw ontwierp. Dat rekening houden met betekent eigenlijk dat de bouwheren van de universiteit een verwijzing verwachtten naar dat oudste gebouw. Dat wordt allerwege als een van de beste gebouwen op de campus wordt gezien, en niet voor niets is het sinds 2015 een rijksmonument.

Transparantie

Kaan heeft een gebouw gemaakt dat, net als het Cobbenhagengebouw, vierkant van vorm is en ook nog eens betrekkelijk laag. Verder telt CUBE eveneens twee verdiepingen en een tussenverdieping en zelfs heeft het, net als het gebouw van Bedaux, binnentuinen. Ook de gevels tonen verwantschap. Toch zijn de verschillen groter dan de overeenkomsten. Nemen we de binnentuin. Bedaux heeft twee tuinen ingebed in het gebouw, verwijzend naar de binnentuinen van de klassieke oudheid en de Middeleeuwen – waar de tuin een plaats was voor studie en reflectie.

Binnenwereld en buitenwereld lopen in elkaar over, waarmee het gebouw een metafoor voor transparantie wordt

Ook bij Kaan spelen binnentuinen (of patio’s) een grote rol. Echter, zijn gebouw lijkt eerder op te gaan in de natuurlijke omgeving dan dat er naar verwezen wordt. Dat wordt bewerkstelligd doordat de grote glazen wanden zicht bieden op niet alleen de kleine patio’s, maar ook op het groen van de campus zelf. Het gebouw van Bedaux wordt wel eens kloosterlijk genoemd, vanwege de beslotenheid, de lange gangen en de stemmige lichtinval. CUBE is daarentegen open van aard, binnenwereld en buitenwereld lopen permanent in elkaar over. Het gebouw is een metafoor voor transparantie, wat van het aloude Cobbenhagengebouw niet gezegd kan worden.

Verbeelding

Dan de naam. In 2007 ging de ooit zo eenvoudige systematiek van naamgeving op de schop. Tot dan heette het Cobbenhagengebouw gebouw A, het Koopmansgebouw was gebouw B, het Goossensgebouw C enzovoort. Helemaal deugdelijk was het systeem overigens niet. Letters in het alfabet werden overgeslagen, zodat bijvoorbeeld gebouw P kon verwijzen naar de psychologen, S naar de sociologen en, later, gebouw L naar de Library. De nieuwe systematiek van 2007 bracht met zich mee dat sindsdien alle faculteitsgebouwen de namen van wetenschappers dragen. Zij het dat het gebouw van de faculteit Katholieke Theologie in Utrecht zich aan die wetmatigheid onttrekt.

De betekenis van de naam is aan ieders verbeelding, zo liet collegevoorzitter Koen Becking optekenen

De namen van de overige gebouwen zijn ontleend aan van alles en nog wat: aan belangrijke voormannen van de universiteit (Cobbenhagen en Goossens), aan een regionale bisschop (Zwijsen) of aan hun functie (Restaurant, voorheen Mensa en daarna Foodplaza genoemd). Dan hebben we het Vigilant Building, ontleend aan de beveiligers, de Faculty Club aan de academische ontmoetingen, het Tias-gebouw aan de business school) of het Warandegebouw dat de naam dankt aan het achtergelegen bos. Ook hebben we nog Grand Café Esplanade, dat indertijd genoemd is naar de laan waaraan het ligt, terwijl die laan officieel universiteitslaan heet. Met een dergelijke reeks wekt het geen verwondering dat het huidige college het onderwijsgebouw dan maar CUBE noemde – naar de vorm. Al is CUBE geen echt vierkant; het heeft de vorm van een Grieks kruis. What’s in a name? De betekenis van de naam is aan ieders verbeelding, zo liet collegevoorzitter Koen Becking dan ook heel verstandig optekenen in het fraaie boekje dat bij de opening verscheen. “Op die manier komt het gebouw tot leven.”

_Advertentie.