Migratie bedreigt democratische identiteit

De Europeaan heeft het moeilijk met de onophoudelijke stroom vluchtelingen. We willen de migranten niet met geweld bestrijden, maar kunnen ze ook niet allemaal in onze samenleving opnemen. Rechtsfilosofe Nanda Oudejans werpt nieuw licht op onze spagaat. Versoepel het migratiebeleid, betoogt ze in Het Parool. Niet omdat vluchtelingen gelijkwaardig aan ons zijn. Maar als we het niet doen, overleeft onze democratische identiteit het niet.

We zijn inmiddels zover dat we bereid zijn onze grenzen met geweld te verdedigen. Om de oversteek aan de Noord-Afrikaanse kust te dwarsbomen is een militaire actie in het leven. “Deze toevlucht tot geweld dwingt tot bezinning op en herziening van ons grensbeleid,” stelt de rechtsfilosofe.

De goede kant van de grens
De Europese grenzen zitten op slot, en daardoor ontstaan de problemen die we nu zien. Migranten komen immers toch wel, blokkade of niet. Dat is geen reden om de grenzen dan maar open te gooien, stelt Oudejans. “Een wereld zonder grenzen is een wereld zonder vrijheid. Grenzen creëren een ruimte waarbinnen we ons in vrijheid kunnen bewegen. Zonder grenzen is er geen orde en al helemaal geen rechtsorde.” De vluchtelingen dromen niet van een wereld zonder grenzen, ze dromen ervan aan de goede kant van de grens terecht te komen.

“De vluchtelingen dromen ervan aan de goede kant van de grens terecht te komen.”

Als iedereen zonder toestemming ons gebied binnen kan dringen, komen we zelf in gevaar. De spagaat knelt. Oudejans vindt hulp bij de filosofe Hannah Arendt. Wanneer mensen aan onze grenzen sterven, stelde Arendt, moeten we ons allereerst afvragen hoe wijzelf de migratiecrisis overleven. En of we onszelf herkennen in wat we doen om onze grenzen te bewaken.

Daarvoor is niet de gelijkwaardigheid van de vluchteling de maatstaf, maar onze eigen democratische identiteit. Die is nauw verweven met de verwerping van geweld en onmenselijkheid. Oudejans concludeert dat de huidige blokkades voor legale migratie ontmanteld moeten worden. Zodat een ander, soepeler selectiebeleid er voor in de plaats kan komen. Met als uiteindelijke doel “een ruimhartige hervestiging van vluchtelingen in de Europese Unie mogelijk maken.”

Een onmogelijke keuze
Maar zelfs met een soepeler beleid zullen de vluchtelingen blijven komen. Misschien is er geen sprake van een crisis, maar van onderliggende problemen die eerder toe- dan afnemen. Denk aan de bevolkingsgroei en de toenemende mobiliteit wereldwijd. Dat betoogt Rutger van der Hoeven in De Groene Amsterdammer: “De enige werkelijke oplossingen tegen [de] toegenomen migratie zijn acceptatie en onze landen openstellen, of migranten zonder vragen terugsturen en desnoods doodschieten aan onze grenzen.”

“Een onbevredigend verhaal, eerlijk is het wel.”

We ontkomen niet aan de spagaat. We zijn tot geen van beide oplossingen bereid. Dus zullen we moeten blijven schipperen, stelt Van der Hoeven: “Tussen onze wens om migratie te stoppen en de morele grenzen die we daarvoor acceptabel vinden. Dat is misschien een onbevredigend verhaal, eerlijk is het wel.”

_Advertentie.