Verkiezingssymposium: “Je moet altijd compromissen sluiten”
Interessant voer tijdens het verkiezingssymposium in de aula. Vier politici, een journalist en een zaal met studenten gingen maandagmiddag met elkaar in debat over de vraag: Maakt belofte schuld?Op de line up staan politici Tiny Kox (SP), Mohammed Mohandis (PvdA), Martijn van Helvert (CDA) en Mart van de Ven (VVD). De vraag: is het een probleem als verkiezingsbeloftes worden verbroken in Nederland? “Dat lijkt me wel”, zegt Kox stellig. “Beloftes maken schuld. De vraag is alleen: beloof je iets of stel je iets in het vooruitzicht?” Valentijn van ’t Hoog, organisator van het debat, geeft aan dat er soms teveel wordt beloofd in de politiek: “We zijn roekelozer geworden met verkiezingsbeloftes. Dingen worden geroepen, puur om kiezers binnen te halen.”
Er volgt een voorbeeld. Een presentator laat een filmpje zien van Mark Rutte die tijdens het Carré-debat in 2012 zei dat er geen cent naar Griekenland zou gaan. Andere partijen werden boos: “U praat de kiezer naar de mond”, zei Alexander Pechtold. Jesse Klaver: “Je zet de geloofwaardigheid van de politiek op het spel.” Zo hard kan het eraan toegaan.
“Rutte heeft daar een geloofwaardigheidsprobleem aan overgehouden. Daar heeft ie nog veel last van”
Omgaan met verkiezingsbeloften
De organisatie van het symposium heeft Thijs Niemantsverdriet uitgenodigd, parlementair verslaggever van NRC. “Ik wil het hebben over de vraag of het überhaupt mogelijk is om je aan de verkiezingsbeloften te houden”, legt hij uit. Hij neemt drie voorbeelden uit de Nederlandse politiek: Mark Rutte die zijn partijbelofte heeft verbroken. “Deze methode heeft duidelijk niet gewerkt. Hij heeft daar een geloofwaardigheidsprobleem aan overgehouden. Daar heeft ie nog veel last van.”
Het tweede voorbeeld: Diederick Samsom, die de kiezer überhaupt niets durfde te beloven. Want het land verandert, dus heeft de kiezer een politicus nodig die het kompas kan bijstellen. Niemantsverdriet: “Deze strategie werkt eigenlijk ook niet. Als je met Samsom praat – en dat doe ik – dan weet je waarom. Hij zei toen: wat ik heb onderschat, is dat sociaaldemocraten intrinsiek een belofte met zich meedragen.”
En het derde voorbeeld dat hij aandraagt, is Geert Wilders. “Wilders doet beloftes waarvan hij weet dat ze grondwettelijk niet haalbaar zijn. Zoals een moskee- en Koranverbod: dat kan niet, want we hebben de vrijheid van godsdienst. Of dat alle islamitische scholen dicht moeten. En dat het bijzonder onderwijs intact moet blijven. Toevallig maken islamitische scholen ook gebruik van dat recht.”
Waarom het verdomd lastig is om als politicus aan verkiezingsbeloften te houden? Niemantsverdriet: “Nederland is een coalitieland. Je moet altijd compromissen sluiten”, geeft hij aan. Iemand uit het publiek staat op: “We hebben iemand nodig die meer verstand heeft dan beloftes.” Niemantsverdriet is het met hem eens: “Maar in de dynamiek van de verkiezingscampagne heb je nou eenmaal symbolen nodig.”
Het is niet allemaal een sombere bedoeling, legt de journalist uit. Hij laat een filmpje zien van Donald Trump die vertelt hoe hij een muur wil bouwen om Mexico tegen te houden. “Tijdens de Nederlandse verkiezingscampagne in 2017 weten we in ieder geval zeker dat we dit soort verkiezingsbeloftes niet krijgen”, knipoogt hij.