Opening Academisch Jaar: “Onze universiteit staat voor grote uitdagingen”

Het was lang spannend. Opent Tilburg University het academisch jaar met een nieuwe rector? Het antwoord: ja en nee.

Geert Duijsters draagt de ambtsketen over aan Klaas Sijtsma

Het is een wat ongewoon beeld. De waarnemend rector die zijn ambtsketen overdraagt aan de interim rector. Toch start Tilburg University op deze wijze het academisch jaar in de aula van het Cobbenhagengebouw. Nadat waarnemend rector Geert Duijsters iedereen welkom heeft geheten, hangt hij de keten om de nek van Klaas Sijtsma, die in ieder geval voor het komend jaar de rol van rector op zich neemt.

Sinds het vertrek van Emile Aarts eind 2018 werd aangekondigd, zoemde de vraag met het verstrijken van de tijd harder en harder rond: wie wordt de nieuwe rector? En arriveert die wel op tijd? Nu staat het antwoord officieel op het podium: ja, er is een nieuwe rector en niet de minste. Sijtsma was van 2011 tot 2017 decaan van de Tilburg School of Social and Behavioral Sciences en werkt er sindsdien als hoogleraar. Iemand met een uitstekende staat van dienst aan de universiteit. Maar de echte nieuwe rector is Sijtsma dus niet. Daarop blijft het wachten. 

Sijtsma laat tijdens zijn speech direct weten dat dit hem niet uitmaakt: “Het is een enorme eer dat ik rector ben voor het komende academische jaar. Het feit dat dit op ad interim-basis is, doet niks aan mijn trots af.” Maar tijd om van de nieuwe functie te genieten is er niet, waarschuwt hij: “Onze prachtige universiteit staat voor grote uitdagingen.”

Om er een paar te noemen: de groeiende studentenaantallen, het verbeteren van onderzoeksintegriteit en het beslechten van disciplinaire muren. Genoeg te doen dus, benadrukt Sijtsma, die zijn speech afsluit met een opgewekt: “Ik heb er zin in en ik hoop jullie ook.”

Traditie en innovatie

Traditie en innovatie, dat is het thema van de opening van het academisch jaar. En hoe kan deze thematiek beter worden uitgediept dan door keynote-speaker Richard D. McCullough? De Harvard-professor is expert op het gebied van micro-electronics en heeft veel ervaring op het gebied van big data en artificial intelligence. Zijn boodschap: van buitenaf mogen universiteiten nog altijd zeer traditioneel lijken, van binnen wordt het onderzoek steeds meer gevormd door big data. En deze ontwikkeling zal zich in de toekomst alleen maar verder voortzetten.

Als voorbeeld haalt hij universitaire onderzoeken aan naar het beleid van de Chinese overheid. Door big data te verzamelen kan er precies in kaart worden gebracht wat voor online posts de Chinese regering censureert en wanneer het de tijd rijp acht om in te grijpen. Dit levert inzichten op die onmisbaar zijn om actuele ontwikkelingen zoals de opstand in Hong Kong goed te begrijpen.

Geen brave new world

Big data en artificial intelligence, daarover wil ook collegevoorzitter Koen Becking het hebben. Maar niet voordat hij eerst heeft uitgehaald naar het rapport van de commissie Van Rijn, dat de bèta-wetenschappen extra wil financieren door geld weg te halen bij de alfa-wetenschappen. “Het rapport minacht alles waar onze universiteit voor staat. Traditie en innovatie gaan hier juist hand in hand.”

Collegevoorzitter Koen Becking tijdens de opening van het academisch jaar

Becking houdt een pleidooi voor een sustainable digital society, waarbij de alfa’s en de bèta’s elkaar even hard nodig hebben. Ontwikkelingen op het gebied van artificial intelligence en big data moeten gekoppeld worden aan onder andere juridische, morele, sociologische en economische begeleiding en reflectie – anders kunnen er gevaarlijke situaties ontstaan. Becking verwijst naar Brave New World, de dystopische roman van Aldous Huxley, waarin wordt gezegd: ‘We haven’t any use for old things here.’ 

Goed ingezet kan big data echter voor geweldige resultaten zorgen, benadrukt Becking. Als voorbeeld noemt hij het Zero Hunger Lab. Tilburg University en het ministerie van Buitenlandse Zaken zullen hier voor een periode van 3 jaar 2,5 miljoen euro in investeren. Doel van het onderzoek is om honger in Afrika via algoritmes te bestrijden en mensen in staat te stellen zichzelf te voeden.  

Traditie in een glaasje

Na de speech is er nog ruimte voor een paneldiscussie met Becking en een aantal studenten, waarbij er wordt voortgeborduurd op het thema van de dag. Hierna zwaaien de deuren van de aula weer open en is het tijd voor de borrel. Lachende gezichten boven wijn en bier: sommige dingen veranderen gelukkig niet.